Over de Leer van Bileam lees je in het Nieuwe Testament drie keer. Wat is de leer van Bileam waartegen de Here Jezus in de Openbaring ook waarschuwt?
We lezen over Bileam natuurlijk in het Oude Testament maar ook in 2 Petrus 2:15-16, Judas 1:11 en Openbaring 2:14. De “Leer van Bileam” wordt door Petrus beschreven in relatie tot dwalingen en dwaalleraren. “Bileam, de zoon van Beor, die het loon der ongerechtigheid liefhad, maar een terechtwijzing kreeg voor zijn ongerechtigheid: het stomme lastdier, dat met mensenstem sprak, heeft de dwaasheid van de profeet verhinderd.”
Ook Judas vermeldt de dwaalleraren en schrijft dan: “Wee hun, want zij zijn de weg van Kaïn opgegaan, zij zijn voor de verleiding van een Bileamsloon bezweken en door het verzet van een Korach ten onder gegaan.”
Bileam is geen Hebreeuwse naam. Het betekent zoiets als: ‘veelvraat’, ‘heer van het volk’ of ‘Amma is de heerser’. En ook de Here zelf waarschuwt tegen de “Leer van Bileam”, dwaling die gerelateerd is aan afgoderij.
“Maar Ik heb enkele dingen tegen u: dat gij daar sommigen hebt, die vasthouden aan de leer van Bileam, die Balak leerde de kinderen Israëls een strik te spannen, dat zij afgodenoffers zouden eten en hoereren.” (Openb. 2:14)
Dwalingen en Geld
Dwalingen verkondigen en valse profetie is, vanuit het Nieuwe Testamtent én het Oude Testament, dus vaak onlosmakelijk aan geld, of een andere, aardse beloning, verbonden. Zoals Petrus al zei: “die het loon der ongerechtigheid liefhad”.
Het zijn de meest aantrekkelijke dwalingen die er zijn. Een dwaling die ‘geld en goed’, gezondheid en voorspoed belooft trekt grote massa’s mensen aan. Dit blijkt keer op keer. Maar het is wat het is: een dwaling. Een dwaling die “de leer van Bileam” wordt genoemd door Petrus, Judas én door de Here zelf. Want het is (een vorm van) afgoderij. Het stelt de mens centraal en onze verlangens naar aardse voorspoed, genieten, geld, materiële welvaart, lichamelijke voorspoed. En niet de Here God.
“Toen gingen de oudsten van Moab en van Midjan, met het waarzeggersloon bij zich, op weg, en bij Bileam aangekomen, brachten zij hem de woorden van Balak over. [..] want ik zal u rijk belonen [..] Ben ik werkelijk niet in staat u te belonen? (Numeri 22:7-37)
Afgoderij
Veel heidense waarzeggers en profeten waren ‘te koop’, voor geld, zilver en goud. Dat was ook de reden dat Bileam bereid was om valse profetieën, vervloekingen zelfs, uit te spreken en dat zou hij ook tegen Israël hebben gedaan als de Here zélf hem niet tegengehouden had. De oudsten van Moab en Midjam gingen daarom ‘met een zak geld’ naar hem toe. Ondanks dat Bileam niet bepaald een dienaar van God was, werd hij wel door God gebruikt en zegent Israël tot drie maal toe.
Wat was dan het probleem, zou je denken? Kort gezegd: hij diende wie hem betaalde. Maar omdat God zoveel groter en machtiger is dan welke afgod ook, en zeker machtiger is dan geld kan kopen, kon hij dat in dit geval niet doen en móest hij wel God’s Woord spreken.
Hij wordt als voorbeeld aangehaald in het Nieuwe Testament van de valse profeten. Mensen die God wel kennen, die claimen namens ‘de Here’ te spreken. Maar daarvoor een rijke beloning verwachten.
Geld nalopen is een vorm van afgoderij. Afgoderij is veel breder dan veel mensen denken. Meestal komt dan het beeld op van mensen die een ‘afgodsbeeld’ in huis of de tuin hebben. Zoals de boeddha beelden die nog altijd erg populair zijn. In het Oude Testament zag je ook afgoderij gerelateerd aan beelden vereren immers? Maar afgoderij is ook het dienen van de ‘mammon’, geld dus. Ook goede dingen kunnen zelfs tot een afgod worden, zelfs een bijbelvertaling,..
“Het woord mammon is Syrisch voor geld of rijkdom, waarbij vaak gold dat die rijkdom als een god vereerd werd. Het woord mammon komt vier keer in de Bijbel voor.” (Wikipedia).
De Here Jezus waarschuwde daar ernstig voor: “Niemand kan twee heren dienen, want hij zal òf de ene haten en de andere liefhebben, òf zich aan de ene hechten en de andere minachten; gij kunt niet God dienen èn Mammon.” (Matt. 6:24).
Winst maken uit het woord van God
Verdienen aan het verkondigen!? Maar ‘een arbeider is zijn loon waard’ (1 Timoteüs 5:18) toch? Zeker! Een normale vergoeding zodat een arbeider (en zijn gezin) kunnen leven is toegestaan.
In het Oude én Nieuwe Testament echter lezen we al dat er predikers waren die geen normale, redelijke, vergoeding vroegen voor hun arbeid maar winst wilden maken. Een ‘rijke beloning’ verlangden. Net als dat Bileam gewoon was te ontvangen voor zijn ‘diensten’.
“Want wij zijn niet als zovelen, die winst maken uit het woord van God.” (2 Korinthiërs 2:17), “ze wenden zich allen naar hun eigen weg, ieder naar zijn gewin, niemand uitgezonderd” (Jesaja 56:10-11). Het zijn ‘wolven in schaapskleren’ (Matt. 7:15), huurlingen die niets geven om de kudde (Joh. 10:12).
Het zijn leraren die “u door hebzucht met verzonnen woorden uitbuiten” (2 Petr. 2:3).
Het advies van Gamaliël?
Het welvaartsevangelie gelooft en belooft dat God je wil belonen als je “het juiste soort geloof” hebt. Dat alles gebeurt met een reden.
Als je maar goed en trouw bent, zo gelooft men, zal God je gezondheid en rijkdom geven en grenzeloos geluk. Het leven is als een boemerang: als je goed doet, zullen goede dingen altijd bij je terug komen. Denk positief. Spreek positief. Niets is onmogelijk als je maar gelooft,…
Mijn kritische benadering van het verschijnsel van het ‘welvaartsevangelie’ zorgde er voor dat iemand, niet voor het eerst overigens, aan kwam met ‘het advies van Gamaliël’.
“En nu zeg ik u: Laat u niet in met deze mensen en laat hen geworden; want indien dit streven of dit werk uit mensen is, zal het vernietigd worden, maar indien het uit God is, zult gij hen niet kunnen vernietigen; het mocht eens blijken, dat gij tegen God strijdt. En zij lieten zich door hem gezeggen, en na de apostelen voorgeroepen te hebben, lieten zij hen geselen en verboden hun te spreken in de naam van Jezus, en gaven hun de vrijheid.” (Hand. 5:38-40).
Is dát hoe wij moeten omgaan met dwalingen?
- Laten we eerst eens kijken naar de raadgever: Gamaliël. Zijn naam betekent “beloning van God”. Hij stond bekend als een gematigde man. Maar hij erkende de Here Jezus niet! Als gelovigen moeten we dus zeker niet in eerste instantie hem als raadgever kiezen lijkt mij. Daarbij ging het over het verkondigen van het Evangelie. Niet over dwalingen.
- Dwaling worden we geacht te toetsen. “Geliefden, gelooft niet een iegelijken geest, maar beproeft de geesten, of zij uit God zijn; want vele valse profeten zijn uitgegaan in de wereld. (1 Jh. 4:1, SV). Ook Paulus moest de Thessalonicenzen er op wijzen, in verband met valse leer over de opname: “Laat niet iemand u op enigerlei wijze bedriegen”. (2 Th. 2:3).
In maar liefst 25 van de 27 bijbelboeken van het Nieuwe Testament wordt gewaarschuwd tegen dwalingen en hoe wij daar mee moeten omgaan.
Uitgerekend de ‘raad van Gamaliël’ wordt dan aangehaald als verdediging van dwalingen. Als in “laat maar gaan, als het dwaling is verdwijnt het vanzelf”. Dit is niet waar. Al eeuwenlang kennen we allerlei wind van leer (Efe. 4:14) en de gevolgen er van zijn desastreus.
Dwaling benoemen móet gewoon!
Ik heb al vaak geschreven over het welvaartsevangelie en, op dit moment, de bekendste exponent er van in Nederland: Frontrunners. Maar daarnaast ook over allerlei andere dwalingen.
Ik hou er niet van over dwalingen te spreken want het heeft vaak een ‘negatieve’ lading. Toch móet het. We móeten dwalingen onderkennen en benoemen. Want als we die op z’n beloop laten gaan gaan onze kerken en gemeenten kapot. Gaan onze gezinnen kapot.
“Ga daarom uit hun midden weg en zonder u af, zegt de Heere, en raak het onreine niet aan, en Ik zal u aannemen en Ik zal u tot een Vader zijn, en u zult Mij tot zonen en dochters zijn, zegt de Heere, de Almachtige.” (2 Kor. 6:17-18)
Onze relaties, vriendschappen en uiteindelijk het eeuwige heil van onze broeders, zusters, man, vrouw, kinderen en ons zelf staat op het spel als wij ons inlaten met dwalingen en afgoderij.
Meer over Frontrunners:
https://bijbelstudie.info/algemeen-dagblad-over-frontrunners-verkoop-je-camper/
https://bijbelstudie.info/wordt-frontrunners-ten-onrechte-bekritiseerd/
Meer artikelen over dwalingen:
https://bijbelstudie.info/?s=dwaling
