In een opinie-artikel in Trouw, begin deze maand, beweerde schrijver Paul de Bont dat geloven in God net zoiets was als geloven in een complottheorie.
Hij schrijft ondermeer:
“wat moeten wij verstandige mensen toch lachen om die onwetende mensen die in deze complottheorieën geloven. De aarde is eigenlijk plat. Er zitten microchips in de vaccins. John Kennedy komt terug op aarde [..] Een complottheorie probeert een verklaring voor de werkelijkheid te geven, gebaseerd op de overtuiging dat er meer is dan gewone mensen kunnen waarnemen. Achter de dingen die gebeuren zou iets groters bestaan dat onze wereld beïnvloedt en zelfs beheerst.”
Vervolgens trekt hij de lijn naar het (christelijke) geloof:
“En hier komen we aan de balk die we weigeren te zien. De meeste religies voldoen aan deze definitie, met onbewijsbare beweringen die veel gelovigen voor waar houden. [..] Zo is Christus altijd en eeuwig een ondeelbaar deel van God. Maar tegelijk werd hij bij een maagd geboren omstreeks het jaar nul. Elders is sprake van een profeet die op een vliegend paard in één nacht van Mekka naar Jeruzalem kan reizen – en terug. De onwaarschijnlijke verhalen buitelen over ons heen. 40 procent van de Amerikanen gelooft dat de schepping een paar duizend jaar geleden plaatsvond. Religie berust op een onbewijsbaar geloof in een opperwezen dat ons heeft geschapen, onze omstandigheden kan beïnvloeden (maar dit om onbegrijpelijke redenen vaak niet doet) en dat ons zal beoordelen na onze dood. Een machtige heerser die ons in de gaten houdt en zal straffen of belonen.
Het komt eigenlijk neer op het veelgehoorde ‘denkbeeldige vriendje’-argument. Hij ridiculiseert het geloof en religie in zijn algemeenheid daarmee.
Positie van de vrouw in het Christendom
Verder claimt hij dat religie leidt tot ‘haat, discriminatie en onderdrukking’ en dat vrouwen als ‘tweederangs brugers’ worden afgeschilderd.
Om dit laatste te ontzenuwen verwijs ik kortweg naar de invloed die juist het christendom heeft gehad op de emancipatie van de vrouw in de kerkgeschiedenis. Voor vrouwen was juist het christendom een bevrijding.
In de vroege christelijke kerk was er eveneens geen onderscheid tussen slaven en vrijen en ook rassendiscriminatie kom je er niet tegen. Die argumentatie gaat dus direct al niet op en is ronduit goedkoop geklets zonder, klaarblijkelijk, enige kennis van de geschiedenis geponeerd.
Vanuit onze huidige maatschappelijke visie op vrouwen en seksualiteit gezien kan je de Bijbel als ‘achterhaald’ beschouwen wellicht, maar gezien in de context van de tijd was het christendom zeer vooruitstrevend. Vandaar ook dat het juist voor vrouwen zo’n aantrekkelijke religie was!
Paulus schreef immers:
“U bent allemaal kinderen van God door het geloof, in Christus Jezus. Want allemaal bent u in Christus gedoopt, met Christus bekleed. Er is geen Jood of Griek meer, er is geen slaaf of vrije, het is niet man en vrouw: u bent allemaal één in Christus Jezus”. (Gal. 3:26-28).
We zien dit onder andere terug in de positie van de vrouwen in de kring van Jezus maar ook later onder de apostelen (Romeinen 16:1), nieuw-testamentische profetessen (Handelingen 21:9), en het onderwijs in de gemeente (Priscilla).
Ook heden ten dage zou de Bijbel daarom in dat opzicht heel veel handvatten kunnen bieden, mits de patriarchale traditionele kerken eens zouden lúisteren naar wat het Woord zegt over de verhouding man/vrouw!
Onbewijsbare beweringen?
Is er inderdaad sprake van onbewijsbare beweringen die veel gelovigen voor waar houden?
In een poging een antwoord te geven op het schrijven van Paul de Bont zegt Herman Koetsveld, predikant van de Westerkerk in Amsterdam, onder andere het volgende:
“In mijn geval was dat het zalige inzicht dat de geloofsverhalen waarmee ik ben opgevoed niet waar zijn, omdat zij in historisch zin zo gebeurd zouden zijn – we weten daar op de keper beschouwd inderdaad maar bar weinig van. Maar ze zijn waar omdat ze de verbeelding zijn van wat in ieders mensenleven kan gebeuren. Hier en nu dus.”
Met andere woorden “wonderen bestaan niet, maar ik geef een eigen draai aan de Bijbel zodat ‘de verhalen’ zingevend zijn”. Ik heb respect voor zijn poging een weerwoord te geven, maar het is een weerwoord waar je niets aan hebt.
Verder stelt hij namelijk in zijn reactie dat volgens hem de Bijbel “een groots boek, gevuld met de verbeelding van alle menselijke levenservaringen tezamen, over telkens ondervonden kracht van vertrouwen, hoop en liefde, maakt niet superieur, maar dankbaar en hoopvol” is.
Als dát de invulling is die wij de Bijbel geven, dan onderschrijven we daarmee eigenlijk dat Paul de Bont gelijk heeft: “de Bijbel is een sprookjesboek”. En aan die sprookjes kunnen we naar believen een eigen, persoonlijke, invulling geven.
Dat is een leeg geloof, een geloof zonder enige inhoud of toegevoegde waarde. Want die zingeving kun je ook wel uit andere, al of niet religieuze, bronnen halen. Dáár heb je de Bijbel niet voor nodig!
De Wonderen in de Bijbel
De Bijbel overdrijft niet; in plaats daarvan laat het de meeste wonderen van Jezus buiten beschouwing. De wonderen beschreven in de Bijbel zijn verbluffend, maar ze zijn slechts een voorbeeld. In een andere zin dan Herman Koetsveld zegt: “Jezus deed vele andere wondertekenen in de aanwezigheid van zijn discipelen die niet in dit boek staan” (Johannes 20:30).
De bijbelschrijvers schreven niet alle verbazingwekkende dingen die Jezus deed op. Maar onder Gods leiding schreven ze genoeg om het hoofdpunt over te brengen en te laten zien dat Jezus God is. “Deze zijn geschreven opdat u gelooft dat Jezus de Christus is, de Zoon van God, en opdat u door te geloven leeft in zijn naam” (Johannes 20:31). Dát is waarom “de verhalen” zijn opgeschreven, niet om voor onszelf een beetje de verbeelding te kietelen.
De schrijvers van de Evangeliën gingen er ook vanuit dat hun verslaglegging afdoende was voor de lezer. Tegenwoordig wordt het door veel mensen betwijfeld. Maar in die tijd was het meer dan afdoende dat het werd beschreven, want iedereen wist én wie Jezus was én wie de schrijvers waren. Het was genoegzaam bekend wie Hij was! Jezus was niet in een of andere uithoek aan het prediken geweest maar in Israël. Tienduizenden mensen hadden hem gezien en gehoord, zijn wonderen met eigen ogen waargenomen, gehoord en getuigd van zijn dood én opstanding!
Hun getuigenis, de verslaglegging op schrift, was daarom eenvoudigweg voldoende. Als het toen voldoende en afdoende was, waarom zouden we er nu dan aan twijfelen? Sterker nog, waarom doen we het af als ‘fantasie’, ‘overdrijven’ of zelfs ‘door anderen geschreven, decennia later’?
Een theoloog zou derhalve beter moeten weten. Jezus was realiteit. Net als zijn wonderen, inclusief de opstanding!
“A man who was merely a man and said the sort of things Jesus said would not be a great moral teacher. He would either be a lunatic—on a level with a man who says he is a poached egg—or else he would be the Devil of Hell. You must make your choice. Either this man was, and is, the Son of God: or else a madman or something worse. You can shut Him up for a fool, you can spit at him and kill him as a demon; or you can fall at his feet and call Him Lord and God. But let us not come with any patronizing nonsense about His being a great human teacher. He has not left that open to us. He did not intend to.” – C.S. Lewis.
Er zijn méér dan afdoende bewijzen voor de waarheid van de Bijbel. Er zijn boeken vol over geschreven. Ook ik heb er een aantal malen op dit blog over geschreven bijvoorbeeld ‘10 Redenen dat de Bijbel het Woord van God is’, ‘Bewijs dat de Bijbel betrouwbaar en accuraat is’, ‘Hoe kunnen wij God leren kennen?’ en andere artikelen.
Zoals Lewis zei, was Jezus ófwel compleet ‘padje af’ ófwel Hij sprak de waarheid. Zijn opstanding bewees dat Hij de waarheid sprak, net als het feit dat zoveel mensen daar zó van overtuigd waren dat zij hun leven er voor over hadden. En als Jezus leven en woorden waarheid zijn -en hij bevestigd in Woord en Daad het Oude Testament- is er geen ontkomen aan dat de hele Bijbel waar is.
Het kwaad dat religie heet
Roger Rosenblatt, schrijver in Time Magazine, zei eens:
“I would like to offer the opinion that God is not thinking about us. Or if he is, one has no way of knowing that.”
Daarbij tevens verwijzend naar fanatiek terrorisme en andere ellende die geloof heeft toegebracht, volgens hem, aan deze wereld. Oftwel, hij geloofde wel in ‘ergens een God’ maar die God liet zich niet meer zien of kennen, die god bemoeit zich niet met deze wereld. En daarom is daarmee deze god ook niet meer van belang voor deze wereld.
Schrijver Salman Rushdie, die erg te lijden heeft gehad onder moslim-extremisme:
“In India, net als elders in onze duister wordende wereld, is religie het gif in het bloed… Toch blijven we rond deze kwestie schaatsen en spreken we over religie in de modieuze taal van ‘respect’. Wat valt er te respecteren in dit alles, of in een van de misdaden die nu bijna dagelijks over de hele wereld worden gepleegd in de gevreesde naam van religie? … Het probleem van India blijkt het probleem van de wereld te zijn. Wat in India is gebeurd, is in Gods naam gebeurd. De naam van het probleem is God.” – Salman Rushdie.
Citaten die laten zien dat de mening van Paul de Bont niet opzichzelf staat. Het is een breed gedragen opvatting dat geloof, religie, niet alleen een complottheorie is maar onbelangrijk tot zelfs een hele gevaarlijke opvatting.
Liefst zouden mensen willen dat religie volledig verdwijnt. Er gaan regelmatig stemmen op om geloof, religie, te verbieden want “het brengt alleen maar ellende in deze wereld”.
Schoppen tegen de kerk is aantrekkelijk. Het is ook makkelijk want er is ook veel om tegenaan te kunnen schoppen. Dat moeten we onder ogen zien! Dat komt vooral omdat (slechte) leiders hier aanleiding toe geven. Maar geeft Gods Woord daar zelf aanleiding toe? Alleen wanneer je het volledig buiten de context plaatst – zoals Paul de Bont ook doet met zijn verwijzing naar de opmerkingen in de Bijbel over homoseksualieit en zijn vermeende ‘onderdrukking van vrouwen’.
Het probleem is niet God of geloof. Het probleem is zonde. Helaas durft een theoloog, voorzover hij er in gelooft, als Herman Koetsveld dat kennelijk niet te benoemen.
Gerechtigheid zonder God
Het communisme probeerde gerechtigheid te brengen zonder God – en doodde meer mensen dan welke religie dan ook. Het Zwartboek Communisme laat daar geen twijfel over. Maar mensen zeggen: “Het is omdat de communistische leiders slecht waren! Niet de theorie zelf”. Geldt dan niet hetzelfde voor het christendom? Is de Bijbel slecht omdat de uitvoering door mensen zo belabberd is en de Bijbel gekáápt wordt door slechte mensen?
Een (geloofs)systeem in zichzelf is niet slecht. Het gaat er om wat mensen er mee (willen) doen. Het is altijd mogelijk om het te misbruiken en voor je eigen gewin aan te wenden.
Eén van de grote verschillen tussen complottheorieën en geloof is dan ook dit: complotaanhangers geloven dat er overal om hen heen mensen of organisaties zijn met zeer duistere, kwade, bedoelingen. Deze dienen zij, volgens hun eigen opvattingen, te bestrijden. Want anders zouden die ‘samenzweerders’ wel eens de macht kunnen overnemen, hen onder een duister bewind stellen of zelfs de mensheid massaal ombrengen – bijvoorbeeld door iets onschuldigs als een corona-vaccinatie.
Christenen geloven dat het kwaad reeds overwonnen is. Door Jezus. Christenen zetten zich dan ook, over het algemeen, in voor andere zaken; de verspreiding van het Evangelie, ziekenzorg, onderwijs, enzovoorts. In navolging van Gods Woord, de Bijbel, zoeken zij het goede te doen en te steunen.
Gerechtigheid zonder God, zonder de hoogstande morele wetten van de Bijbel, komt niet tot stand. Nooit.
Wat houdt dat in, christen zijn?
Wat houdt dat eigenlijk in, Christen zijn. Is dat een escapisme, een uitzicht op het hiernamaals of is het meer?
- als christen krijg je vergeving van je zonde;
- vreugde in je leven;
- Christus Jezus noemt jou Zijn vriend(!) en gaat met je door het leven;
- je wordt een ander, beter, mens: liefhebbend;
- leven op een hoger spiritueel niveau (werking Heilige Geest);
- je wordt geadopteerd** en ontvangt het ‘zoonschap’ van God;
- je ontvangt volledige, echte, vrijheid.
- de dood jaagt geen angst meer aan..
En dat zijn slechts een paar zaken!
De Bijbel is geen ‘sprookjesboek’ maar historisch betrouwbaar, Jezus is zéker geen ‘denkbeeldig vriendje’. Hij heeft écht bestaan. Hij heeft écht Zijn leven geofferd voor de mensheid. Als we als christenen deze waarheid loslaten hebben we geen verweer anders dan een zwak ‘ik put er inspiratie uit’ of dat wonderen en verhalen uit de Bijbel slechts ‘de verbeelding zijn van wat in ieders mensenleven kan gebeuren’.
Dat is niet de ‘toegevoegde waarde’ van de Bijbel aan ons leven. De Bijbel onderwijst over God, zijn doel met ons, wat Hij -door Jezus heen- voor ons heeft willen doen. Dát is dé boodschap die we mogen delen met deze wereld! En, nogmaals, het is een Boodschap die we mogen vertrouwen en geloven omdat deze boodschap Waarheid is!
____
** daar hoop ik in de toekomst dieper op in te gaan
