Wat was de positie van vrouwen in de antieke wereld, de heidense wereld in het begin van de Christelijke gemeente? Tegenwoordig hebben we er een sterk geromantiseerd beeld van. Maar de positie van vrouwen in de antieke wereld was zéér marginaal. Vaak waren ze niet meer dan een voetveeg zonder ook maar enige rechten.

De heidenwereld en de vrouwen

• vanaf 12 jaar kon een meisje obv de Patria potestas verkocht worden aan een man, aan de hoogste bieder(!) om zijn “vrouw” te worden;

• Patria potestas → de man was de eigenaar van vrouw en kinderen;

• Een man mocht zijn vrouw ombrengen bij ‘overspel’ maar mocht zelf met elke vrouw sex hebben als hij dat wilde;

• De man kon om welke reden dan ook van zijn vrouw scheiden. Een vrouw kon niet van haar man scheiden;

• Het was vrouwen niet toegestaan met mannen te eten, een hoofddoek kon verplicht worden;

• Als je geboren werd als vrouw, was de kans groot dat je snel na je geboorte letterlijk buiten werd gezet om te worden opgegeten door de wilde dieren of dood te gaan van de honger. Men had liever een mannelijk kind;

• Het aantal mannen, niet verrassend, was dan ook 30% hoger dan het aantal vrouwen;

• Sommige mannen “waardeerden” hun vrouwen wel. Een vrouw die sterke gezonde kinderen baarde kon “uitgeleend” worden aan een vriend om kinderen voor hem te baren,…

Intelectuelen in de klassieke wereld waren niet bepaald een steun voor vrouwen.

• Aristoteles zei “Vrouwen zijn mislukte mannen door de schadelijke invloed van een vochtige zuidenwind”;

• Demosthenes, Atheens redenaar, jurist en politicus “de prostituees zijn voor ons amusement, onze slavenvrouwen voor onze persoonlijke service en onze zijn er om kinderen [voor ons] te baren”;

Het Christendom en de vrouwen

• Ze brachten geen meisjes om (vlak na) de geboorte;

• Ze adopteerden weggegooide kinderen;

• protitutie was niet toegestaan;

• de christelijke mannen werd gezegd van hun vrouwen te houden zichzelf voor hen op te offeren – niet om hun gemeen te behandelen!

• Vaders werd gezegd hun kinderen ‘niet te prikkelen’ door Paulus;

• Vrouwen hoefden hun gezicht niet achter een sluier te verbergen;

• Meisjes kregen onderwijs en het was de wens dat ook meisjes de Waarheid leerden kennen en zich ontwikkelden i.t.t. de heidenen en (ook) de Joden die meisjes vaak onderwijs onthielden.

• Het christendom was daarom voor vrouwen zeker een aantrekkelijke religie;

• Celcius zei daarom dat elke religie ‘die zoveel vrouwen en slaven aantrok’ wel fout móest zijn;

• veel mannen kwamen echter ook tot de ontdekking dat een christelijk gezinsleven een grote meerwaarde had;

• Een vrouw die zich gelukkig en gewaardeerd voelt, en niet slechts ‘een voetveeg’ is de beste vrouw die een man zich kon wensen, zo ontdekte men..

• Het begon ook de heidenen op te vallen dat de christenvrouwen zo totaal anders waren dan hun eigen vrouwen.

Vrouwen in de antieke wereld bevrijd

Het was goed voor de vrouwen dat Christus kwam! Al snel werden nadat het christendom groeide en meer invloed kreeg veel heidense regels afgeschaft:

• vrouwen waren geen eigendom meer (afschaffing patria potestas);

• vrouwen mochten bezit hebben;

• vrouwen mochten voogdij over hun kinderen hebben;

• minder kindbruidjes!

• Je mocht als vrouw zélf kiezen met wie je wilde trouwen!

De geboorte van Christus was het keerpunt in de geschiedenis en positie van vrouwen in de antieke wereld.

Het is opmerkelijk dat culturen die, ook nú nog, doen aan kindhuwelijken, het verplicht dragen van sluiers, genitale verminking(!) en onderwijs aan meisjes verbieden géén christelijke normen en waarden aanhangen.

Waar het christendom kwam, verbeterde in het algemeen de positie van de vrouw.

Is de Bijbel vrouw-onvriendelijk?

• In veel heidense culturen onderkennen de vrouwen dat de Bijbel, i.t.t. populaire opvattingen in het westen, wél vrouwvriendelijk is (rechten, plichten partners, eigen bezit, enz);

• de Bijbel leert dat God man én vrouw schiep ‘naar Zijn Beeld’, dat Christus met Zijn Bloed zowel mannen áls vrouwen heeft vrijgekocht van de zonde, Zijn geest (ook) in vrouwen woont, vrouwen dienst deden in de christelijke gemeente en in het werk van Christus, dat vrouwen geliefd zijn door God, dat man én vrouw gelijkwaardig zijn;

Jezus verzette zich dan ook uit tegen de rabbi’s die vrouwen hun rechten ontnamen. Alleen al het feit dat hij bijvoorbeeld met de Samaritaanse vrouw sprak en haar het Evangelie uitlegde was in Zijn tijd ongehoord. Hij verzette zich tegen overspel door mannen. Hij zei dat álle overspel fout was, en wees mannen er op dat ze door naar andere vrouwen te kijken of gingen scheiden zonder goede grond je overspel pleegde.

Jezus gaf veel vrouwen een nieuwe toekomst. Denk aan Maria Magdalena, hij maakte ze partners in de verkondiging (Lukas 8:1-3). Vrouwen waren de eerste getuigen van de opstanding. Dat terwijl de rabbi’s een vrouw niet eens toestonden te getuigen in een rechstzaak!

Paulus eerde de vrouwen

Paulus volgde het beeld, de principes, die Jezus had neergelegd.

• Paulus eerde alleenstaande vrouwen (1 Kor. 7);

• Paulus brieven noemden vaak vrouwen, groette hen, noemde heb medewerkers;

• Lydia, Priscilla en Aquilla waren lokale evangelisten en hadden een gemeente aan huis;

• Febe was diakonis en wordt genoemd door Paulus met het uitdrukkelijke verzoek haar als zijn mede-arbeider te behandelen;

• Paulus en Petrus legden er de nadruk op dat mannen hun vrouwen moesten behandelen zoals Christus Zijn kerk behandelde!

• Vrouwen waren vaak de ‘hostess’ van kerkdiensten → zij zorgden dat de diensten konden plaatsvinden. Gave van gastvrijheid is iets wat mannen vaak ontberen!

• Vrouwen was het normaliter niet toegestaan de leiding in de Gemeente op zich te nemen of te prediken. Maar christelijke vrouwen mochten wel spreken in het openbaar (uitzonderingen daargelaten) en als profetes optreden;

• Evangelisatie, armenzorg, kinderzorg (wezen) was iets waar christen-vrouwen voor geprezen werden net als dat ze hun meisjes niet dumpten (integendeel). Neveneffect was dat de verhouding man/vrouw hersteld werd en er in de Christelijke gemeenten zelfs méér vrouwen dan mannen waren (ook omdat mannen vaak als militair of bij gevaarlijk werk jong stierven – maar vergelijk dat met de verhouding in de heidenwereld?);

• Jezus zégende de vrouwen en kinderen. Vrouwen zegenden door hun inzet de verspreiding van het Evangelie.

Vrouwen en andere godsdiensten?

• Weduweverbranding (mesatya).
  Een vroeger in India en Indonesië onder Hindoe’s voorkomende praktijk waarbij een weduwe zich (vaak min of meer gedwongen) “opofferde” doordat zij – al dan niet(!!) in verdoofde toestand – samen met het lichaam van haar overleden echtgenoot werd verbrand. “De praktijk werd altijd verondersteld op vrijwilligheid te berusten. Er werd echter vaak zware morele druk op de weduwe uitgeoefend om hierin toe te stemmen. Een deugdzame vrouw behoorde het niet te begeren haar echtgenoot te overleven.” (Wikipedia). Door de inzet van Christenen werd het verboden in India om weduwen (levend!) te verbranden.

• Ook in andere stammen en religies werden vrouwen verbrand of vermoord: Native Americans, in China, onder de Maori’s, in Afrika, Scandinavië en onder de Eskimo’s kwam dit ook voor. Waarbij bij de Eskimo’s de weduwe niet verbrand werd maar op een ijsschots werd gezet, de ijskoude zee in geduwd en zo stierf van de kou en honger, ..

• Mohamed en vrouwen (volgens de Islamitische traditie!)
  – nam de vrouw van een goede vriend “omdat Allah hem dat in een droom had gezegd”;
  – nam een Joodse vrouw tot zijn echtgenoe waarvan zijn troepen éérst haar vader, haar man en broer hadden onthoofd, .. maar volgens de Islamitische traditie beschouwde ze het ‘als een grote eer’ om één van de vrouwen van de profeet te mogen worden (..)
  – trouwde een meisje van 7 en “consumeerde” haar toen ze slechts 9 jaar was (..)
  – Hij had 14 vrouwen, sloeg zijn ‘favoriete’ vrouw Aisha toen ze haar huis eens uit ging zonder zijn toestemming;
  – de Koran zegt mannen hun vrouwen te slaan als ze niet gehoorzaam zijn.

Let wel, wat hier staat geschreven over de Islamitische regels is niet door mij verzonnen. Dit is wat de Islamitische traditie en de koran ons zegt over ondermeer Mohammed.

Lang niet elke moslim-man (zeker in het westen) zal zijn vrouw zo behandelen uiteraard. Net zo goed als dat (helaas) niet elke christen-man zijn vrouw altijd behandeld zoals de Bijbel dat zegt. Maar de Koran biedt de islamitische man wel (veel) ruimte om zijn vrouw te mishandelen en onderdrukken, in tegenstelling tot de Bijbel – in het bijzonder het Nieuwe Testament! – die een geheel andere behandeling van vrouwen voorschrijft.

Natuurlijk zijn er in het Oude Testament gedeelten te vinden waarvan men zegt “kijk eens hoe slécht de Joden hun vrouwen behandelden”. Echter, ten opzichte van de volken om hen heen (enkele duizenden jaren voor Christus!) was de gemiddelde Joodse vrouw een stúk beter af, en geemancipeerder, dan de heiden-vrouwen die niet meer dan een bezit waren van de man.

Jezus hielp de weduwen en verzette zich tegen het ‘beroven’ van de weduwen door de Joodse leiders. Psalm 68:5-6 en Jakobus 1:27 stellen heel duidelijk dat God de weduwen liefheeft. De armenzorg, en in het bijzonder zorg voor de weduwen, was een kerntaak van de Christelijke gemeenschap.

De kerk zorgde voor de weduwen, als de familie het niet kon doen. Jongere weduwen worden aangemoedigd om te hertrouwen wanneer ze dat wilden. Ze waren gewaarde werkers in de Gemeente (1 Tim 5). Dat bewijst: Vrouwen Doen Er Toe in de Christelijke gemeente.

Polycarpus: “Laat de weduwen niet verwaarloosd worden. Handel als de Here, hun beschermer en vriend”.

Multiculturele claims

• één van de claims is “elke cultuur of religie is in essentie hetzelfde en goed”. Dit is, zoals we hebben gezien, niet waar – in het bijzonder als we het hebben over de positie van vrouwen;

• in het Christendom worden vrouwen gezien als “dochters van het Koninkrijk Gods”!

• Feministische claims als zou abortus vrouwen ‘bevrijden’ en dat carière maken de enige manier is om ‘van de onderdrukking van de man verlost te worden’ en ‘gelijkwaardig’ te worden is eveneens onwaar. Vrouwen komen ook steeds meer terug op de radicale feministische standpunten – Jonge vrouwen bijvoorbeeld kiezen er steeds vaker bewust voor om part-time te werken zodat ze zelf een rustiger, minder gejaagd en gestresst, leven kunnen leiden en eventueel zelf een groot deel van de zorgtaak voor hun kinderen kunnen uitvoeren.

• Is je baby ombrengen zoals men in de klassieke oudheid deed, en nu weer doet door abortus, werkelijk ‘bevrijding’ voor een vrouw? Het gaat in veel gevallen vaak om precies dezelfde economische redenen! Vrouwen en kinderen zijn, door toedoen van het radicale femisme, terug bij af! Abortus is de meest voorkomende doodsoorzaak(!) in Nederland waarbij er slechts in een klein percentage sprake is van een noodzaak in verband met de lichamelijke of geestelijke gezondheid van de vrouw.

Ik ben gekomen, opdat zij leven hebben en overvloed. – Joh. 10:10

Bron: Samenvatting van “Christianity and Women”, Dr. David Feddes.