Wie zegt dat de Bijbel waar is? Dat de bijbel autoriteit heeft? Wat zijn de consequenties als de Bijbel waar is? Wat is er mis met Ervaringsgericht geloven? Hoe gaan we als Gemeente om met het Woord van God?
Niemand die nu nog leeft heeft ooit meegemaakt dat Willem van Oranje ooit heeft bestaan. Willem van Oranje, ook wel de “Vader des Vaderlands” genoemd, werd in 1584 (op dit moment 438 jaar geleden) in Delft door Balthasar Gerards vermoord. Willem van Oranje was de eerste politieke leider die met een handvuurwapen is vermoord. De kogelgaten in de muur zijn er nog steeds.
Dit geloven, dat wéten, we allemaal. Waarom geloven we dat? We hebben documentatie, er zijn monumenten, inscripties, archeologische vondsten. Mensen hebben dat opgeschreven, er waren getuigen van zijn geboorte, leven, handelen en dood. Niemand twijfelt daar aan. Het wordt je op de lagere school bij de geschiedenisles dan ook geleerd: zó is het gebeurd en niet anders!
Waarom passen we die criteria niet toe op de Bijbel? Waarom geloven we deze geschreven bronnen (alleen van het Nieuwe Testament al zijn er 5.700 zeer oude manuscripten bewaard gebleven, we hebben de Dode Zee-rollen), archeologische vondsten, inscripties enz niet?
Er is overweldigend bewijs voor de Bijbel. Maar zelfs in de kerken wordt er openlijk getwijfeld aan dit geschreven verslag van het werk van God, over de komst van Jezus, de geschiedenissen die we er in lezen.
Er zijn ook talloze meningen over de Bijbel. Er is een culturele oorlog gaande, zeker als het over de Bijbel en geloof gaat. Iedereen claimt zijn recht op zijn eigen gelijk want ‘ieder zijn eigen geloof’ .. of ‘het maakt niet uit wat je gelooft, als je maar een goed mens bent’.
Ervaringsgericht geloven
Geloof is een keuze. Geloof moet (ook) niet gebaseerd zijn op ervaring. Dat is een slechte toets en basis voor geloof. Ervaring is namelijk niet uniek en geldt voor elke religie zoals de Islam, boeddhisme, sekten of cultus. Ervaring is niet maatgevend en het bewijst helemaal niets. Wat maatgevend is voor geloof is een onwankelbaar fundament, de Bijbel.
Ervaringsgericht geloven is een geloof dat namelijk zeer makkelijk wankelt. Vooral als je ouder wordt of er tegenslagen in het leven komen. Met als gevolg kerkverlating door niet alleen de jongeren maar ook de ‘Generatie X’. Een van de eerste generaties (waar ik zelf ook toe behoor) die voornamelijk is opgegroeid met ervaringsgericht geloven.
De ervaring staat in het hedendaagse (moderne) christendom echter centraal. Zelfs in orthodox-gelovige kringen. Daar heet het ‘bevinding’ maar het is niets anders dan ervaring; het is “geloof dat voortkomt uit de persoonlijke ervaring van de gelovige zelf”. Reden ook, vermoed ik, waarom juist jongeren uit bevindelijk geformeerde kring zo vatbaar zijn voor de vaak ervaringsgerichte Evangelische vorm van samenkomen.
In de kerk van vóór de reformatie was het “altaar”, waar de mis werd opgedragen (o.a. avondmaal, 1 Korintiërs 11:20; Judas 1:12) werd gevierd het centrum van de kerk.
Dit “altaar” was een vorm van een podium met een tafel er op. “Met de eucharistie worden Christus’ lijden en verrijzenis gevierd. Het is het teken van het nieuwe verbond, van eenheid in Christus en binnen de Katholieke Kerk van eenheid met de hiërarchie: paus, bisschoppen, priesters en diakens.” (Wikipedia)
— Hoe belangrijk dit podium is kunnen we afmeten aan de flinke investeringen van de kerk in altaarstukken. In de geschiedenis zijn steeds de beste kunstenaars aangetrokken om prachtige altaarstukken te maken, fresco’s, schilderijen, beeldhouwwerken. (Antonie Holleman)
Na de reformatie werd de preekstoel (het Woord) het centrum van de kerk. De verkondiging van Gods Woord ‘zonder poespas’ er omheen was eeuwenlang de basis voor de kerk. Een mooi voorbeeld hiervan bovenstaand, de Koepelkerk in Smilde.
De kerk is een typisch voorbeeld van protestantse kerkbouw. [..] Na de Hervorming zocht men een eigen vorm. De Zuiderkerk in Amsterdam is de eerst kerk, gebouwd voor de hervormde eredienst. De bekende Hendrik de Keijzer was de architect, die daarbij ook de Westerkerk ontwierp. De Noorderkerk tenslotte was [ook] een typisch protestantse kerk. Rechtkantig met een doophek rond de kansel en de mogelijkheid om daarbuiten het Heilig Avondmaal (viermaal per jaar) te vieren. Zo werden in de 17e en 18e eeuw meer kerken gebouwd. Niet de mis, maar de preek was het centrale gebeuren. (Bron: website Koepelkerk)
De symboliek er van is erg krachtig:
— Het sola Scriptura bracht een ander podium voort: Het altaar maakte plaats voor de kansel. Daar vanaf de kansel gebeurde het. Daar werd het Woord verkondigd, en de gemeente zat onder het Woord. (idem)
Kritische noten…
In de moderne (veelal Evangelische) kerken doet het gebouw er minder toe; evangelische gemeenten komen samen in kerkgebouwen, voormalige bouwmarkten of winkelpanden, van bioscoopzalen tot verbouwde garages. In stadscentra of op een industrieterrein. Dat vind ik persoonlijk overigens wel mooi: niet het gebouw centraal maar wat er in het gebouw gebeurt.
Centraal in evangelische gemeenten staat vaak “het podium“. Het is het centrum van de eredienst geworden: de performance die daar plaatsvind.
Zelf sta ik ook regelmatig ‘op het podium’ om samen met anderen de samenzang te begeleiden. Dit artikel is ook niet ‘negatief doen’ of afgeven op Evangelische gemeenten. Integendeel, ik reken mij zelf er toe echter: “zelfreflectie”, je af en toe afvragen “waarom doen we iets op een bepaalde manier en is dat houdbaar en verdedigbaar”, is en blijft belangrijk!
De band met zanggroep, de spreker, videobeelden. Natuurlijk. Er wordt gesproken uit- en over het Woord. Maar het moet allemaal wel ‘hip en happening’ zijn. Regelmatig wordt ook vaak in het Engels gezongen. Waarom?! Die taal is veel minder rijk dan het Nederlands!
Platform van entertainment
Een podium is het symbool en platform van de wereld van entertainment (theater, concertpodia) en ervaring. De aanbiddingsmuziek sluit daar ook naadloos op aan.
Een band, lichtshow die het podium en wat er gebeurt ‘uitlicht’ en centraal stelt, soms zelfs rookmachines er bij, videoschermen, (dure) audio-apparatuur zoals geluidsinstallatie en mengpaneel – vaak van professioneel niveau! Alsof we in een theater of concertzaal toeschouwer zijn van het gebeuren in plaats van deelgenoot.
Een Bijbel meenemen naar de kerk? Hoeft bijna nergens meer. De teksten worden geprojecteerd en “in het ergste geval” zoek je de tekst even op je mobieltje op toch (of heb je die nog niet? Aanrader, de Bijbel altijd bij je!). Naar de kerk gaan wordt zo comfortabel mogelijk gemaakt!
De prediking
De preek moet vooral ook niet te lang duren en niet te moeilijk zijn. Wat mij verbaast. Want immers: de kinderen en tieners hebben vaak hun eigen bijeenkomsten. We zijn toch met volwassen mensen bijelkaar? Het is voor volwassenen toch wel op te brengen een prediking van 40 tot 45 minuten te luisteren waarin we schatgraven in het woord met elkaar?
De (evangelische) kerken onderscheiden zich daarmee niet van de seculiere wereld. De boodschap wordt daanaast ook vaak gebracht, gepresenteerd, op een manier die ‘geen pijn doet’, een manier die tegen de wereld zegt “wij zijn net als jullie”. Een manier om te zeggen: “Geloven is leuk!”. Bekend maken dat geloven je iets kóst -en dan heb ik het niet over geld- doen we liever niet (meer).
Een verwaterde boodschap, met verwaterde, wereldgelijkvormige, muziek en show die de moderne mens moet aanspreken. Inhoudelijk zijn teksten van de ‘aanbiddingsmuziek’ (Opwekking) helaas vaak ook nog zeer onbijbels… (een bezwaar dat ik overigens ook heb tegen diverse gezangen).
Consequenties als de Bijbel waar is
Wat is nu wat echt telt in de kerk? Waar geloven we in, wat is die boodschap die gezonden moet worden of wordt? Wat zijn de consequenties als we geloven dat de Bijbel waar is en het fundament van ons geloof?
2 Petr. 1:16-21 – De Bijbel is een verslaglegging van historische gebeurtenissen en documenten van ooggetuigen! Luk. 1:1-3. “onderzocht, de waarheid”.
Het Woord Centraal!
Het Woord, het betrouwbaar verslag van Gods handelen met de mens, dient centraal te staan in het geloof en in de kerk. Dat bestuderen, je hersens gebruiken. Niet de opvoeding, traditie, emotie of gevoel voorop maar het Woord! Een ‘altaar’, een preekstoel of een podium? Het is allemaal bijzaak.
Het geloof vorm geven in de gemeente gebeurde in de Bijbelse tijden, in de eerste twee eeuwen van het Christendom, heel anders dan nu. Daar was de gehele gemeente betrokken: “Ieder heeft iets” (1 Kor. 14:26).
De (vroege) christenen kwamen niet samen in grote kerkgebouwen. Ze kwamen samen in de huizen. Ze hadden maaltijd met elkaar en gedachten de kruisdood en opstanding van de Here. Een ieder had daarbij iets: een lezing uit de Bijbel, een lied, een getuigenis, een gebed.
“De Gemeente volgens de Bijbel verwijst nooit naar een gebouw. Het spreekt nooit van een denominatie [..] In Mattheüs 16:18 zei de Here Jezus: ‘zal Ik Mijn gemeente bouwen’ [..] Het is niet onze Gemeente waar wij de regels maken, maar het is de Gemeente van Christus. Elke lokale vergadering hoort zich strikt te gedragen volgens de instructies van haar Eigenaar.” (de Bijbel voor Jou)
Het “zenden” van de boodschap mag wel wat geld kosten, heel veel geld zelfs – door alle eeuwen heen. Zelfs in de kerken van de Reformatie, waarin de preekstoelen steeds mooier, groter en hoger werden… maar mag het zenden van de boodschap, en vooral het ontvangen er van, ons ook persoonlijk iets kosten? Zijn we bereid ons eigen ik op te geven en te offeren aan Jezus?
De Gemeenschap
Gemeenschap zijn als gemeente is niet een kopje koffie doen na de dienst (waar ik overigens absoluut niets tegen heb). Gemeente zijn gaat zo veel verder, zoveel dieper!
De gemeente is één lichaam, het Lichaam van Christus. Dit Lichaam van Christus is mooier, groter en glanzender dan ooit een kerkgebouw, de kansel of het podium er in, kan zijn of worden. Ook als deze samenkomt in een open veld of aan een eenvoudige keukentafel wordt gehouden. Zolang zij maar samenkomt rondom het Woord, de Bijbel, dat getuigt van het vleesgeworden en levensveranderende Woord: Christus Jezus en daaraan onderworpen wil zijn moet centraal staan.
“En wordt niet gelijkvormig aan deze wereld, maar wordt hervormd door de vernieuwing van uw denken, opdat gij moogt erkennen wat de wil van God is, het goede, welgevallige en volkomene.” (Romeinen 12:2, NBG51)
Een prediking en presentatie van ‘ geloof’ die ‘geen pijn doet’ en niets vraagt van de toehoorders, zonder smaak en kraak (Matteüs 5:13) en ons niet meer onderscheid van de wereld is een geloof dat smakeloos, flauw en lauw, is. Dan wil niemand het op den duur nog tot zich nemen.
Ervaringsgericht geloven is een geloof zonder basis, in het bijzonder als er moeilijke tijden komen. Ervaringsgericht geloven is ook heel vaak volstrekt strijdig met Gods Woord, het “ik ervaar het..” is niet maatgevend!
De Bijbel aanvaarden heeft consequenties
Ervaringsgericht geloven is tevens een bron van dwalingen omdat het zich ook niet of nauwelijks wil laten toetsen. Het eigen gevoel, of iets als prettig wordt ervaren, is maatgevend.
Maatschappelijke opvattingen en trends die de gemeente binnen komen worden daarnaast ook niet meer aan het Woord getoetst maar aan gedachtengangen als “Ja, maar dat is heel normaal hoor, doe niet zo ouderwets” en “we moeten wel een beetje met onze tijd mee gaan”. Is de Bijbel tijdgebonden? Of is de tijd Bijbelgebonden?
Als we geloven in de Bijbel, als we aanvaarden dat de Bijbel dé waarheid bevat, heeft dat consequenties. Dat geloof komt in beweging, doet iets voor- en door de mensen.
We moeten onderscheiden zijn van deze wereld. (“Gij geheel anders”, Efeziërs 4:20, NBG51). Niet door ervaringen, kleding of mooie termen, gebouwen, een podium, moderne aanbiddingsliederen, lichtshow of andere zaken die er niet toe doen. Dat is allemaal bijzaak. Dat voelt allemaal wel prettig aan maar draagt totaal niet bij aan onze redding en verlossing. Het kan er zelfs áfbreuk aan doen, met alle consequenties die daarmee gepaard gaan!
Wees een volk met- en van principes. Geput uit het Woord van God. Dán zijn we onderscheiden van de wereld om ons heen! Dán tonen we: we geloven niet in een ‘sprookjesboek’, we hangen geen Feel Good religie aan, maar kennen de Waarheid en volgen die na!
