Recent werd mij in een kleine discussie op Facebook gezegd dat Jezus een analfabeet was. Immers, zo was de redenering: Jezus heeft zelf niets geschreven maar het Evangelie is door de discipelen op schrift gesteld! Dus, was de conclusie, Jezus was een analfabeet.

Dit kwam naar voren omdat gesproken werd over Mohammed, waarvan bekend is dat hij analfabeet was en pas zo’n 100 jaar nadat hij op aarde was is de Koran op schrift gesteld.

Zijn ongeletterheid wordt als bewijs aangehaald dat hij “een ware profeet” zou zijn want, zo redeneert men:

“Onder zijn hele volk stond hij bekend om het feit dat hij de waarheid sprak en om zijn betrouwbaarheid. Voordat hij de Openbaring ontving, had hij geen kennis van de voorgaande religies en dit bleef zo tot aan zijn veertigste. Toen werd hem de Koran, die tot op de dag van vandaag onveranderd is gebleven, geopenbaard.” (al-Yaqeen).

Het antwoord op de vraag of Jezus een analfabeet was is, zie verder, eenvoudig maar voor dat we daar naar gaan wil ik kijken naar de vraag waaróm Jezus zelf geen geschriften heeft nagelaten.

Waarom schreef Jezus niet zelf?

Als het volk, als volk in zijn geheel, Jezus op het moment dat Hij op aarde was had aanvaard en niet gekruisigd was de geschiedenis, in theorie, anders verlopen. Dan was Hij op dat moment als Messias in- en voor Israël opgetreden en de Dag des Heren aangebroken.

Daarom had Jezus geen ‘schriftelijke bediening’ zoals alle profeten voor hem. Want tot aan Zijn dood en opstanding had het volk van Israël de kans om Hem te erkennen, zich te bekeren zoals zowel Johannes de Doper en alle profeten vóór hem, alsmede Jezus zelf hen voorhield.

Maar na zijn dood en opstanding, en toen het Evangelie er toe had geleid dat mensen tot geloof kwamen, werd het van belang dat het Woord op de juiste manier, waarheidsgetrouw, werd vastgelegd. We zien dan ook dat drie getuigen uit 1e hand (Petrus, met als schrijver Markus, Johannes én Mattheüs) het Evangelie op schrift stelden.

De 4e schrijver, Lukas, schreef zijn verslagen (het Evangelie en de Handelingen) op basis van onderzoek, getuigenverklaringen en eigen waarname voor een specifiek persoon. Wellicht zelfs een fictief persoon: “Theofilus”. Deze naam betekent namelijk: “vriend van God”. Een stijlvorm die je wel vaker tegenkomt in boeken. Hij kan daarmee dus ook zijn boeken in algemene zin hebben geschreven als “aan de vriend van God”. Elke gelovige dus!

Bij deze geschriften mogen we weten dat ze door de Heilige Geest geïnspireerd zijn (2 Tim. 3:16) en ik ben er daarnaast van overtuigd dat de Apostelen elkaar onderling echt wel goed gecontroleerd hebben want het belang van een correcte weergave van het leven, werk en de bediening van de Here Jezus was enórm groot. Ook toen al! Zoals Petrus schreef:

“Want wij zijn geen kunstig bedachte verzinsels gevolgd, toen wij u de kracht en de komst van onze Heere Jezus Christus bekendmaakten, maar wij zijn ooggetuigen geweest van Zijn majesteit.” (2 Petrus 1:16-19).

Wanneer was dat? Wanneer hadden ze Zijn Majesteit gezien? Bij de verheerlijking op de berg (Matteüs 17:1–8, Marcus 9:2–8, Lucas 9:28–36) en uiteraard na de opstanding van de Here!

Was Jezus een analfabeet?

Nee. Jezus was geen analfabeet. Ook in die tijd leerden kinderen in Israël al lezen en schrijven. Niet iedereen was het schrift machtig, laat staan in het Grieks want de voertaal was het Aramees (vandaar dat we regelmatig ook Aramese woorden vinden in de Evangelieën). Daarom ook dat Petrus gebruik maakte van Johannes Markus als schrijver.

In Johannes 8:6 lezen we dat Jezus “schreef in het zand”. In Lukas 4:16-30 lezen we dat Jezus opstond in de synagoge, de rol van de Profeet Jesaja werd overhandigd en hij voorlas aan de aanwezigen.

Nu zijn er die, door te wijzen op parallelteksten, menen dat Jezus niet voorlas in de synagoge. Voor de onderbouwing daarvan moet men dan een greep doen naar de (onhoudbare) theorie over het Q-evangelie. Desondanks kan ook de schrijver van dit artikel niet ontkennen dat het wel degelijk zeer aannemelijk is dat Jezus inderdaad kon lezen en schrijven want:

“In vrome kringen als deze was het gebruikelijk minimaal de oudste zoon naar school te sturen. De geletterdheid van de Joden was in de Oudheid spreekwoordelijk. [..] Jezus was timmerman. Hoewel Jesus Christ Superstar (“Tables, chairs, and oaken chests would have suited Jesus best.”) en Hollywood anders suggereren, is een timmerman geen schrijnwerker of meubelmaker. Een timmerman, τέκτων, was een bouwkundige, dus iemand met een eigen bedrijf om huizen te bouwen. Reken maar dat zo iemand kon lezen en schrijven.” (Historiek)

Bedenk tot slot dat Jezus ‘rabbi’ werd genoemd. Een rabbi, een rabbijn, is een geestelijke leider van de joden.

De rabbijn doet de voorlezing (vanaf de bima of biemá, zie de foto boven) en geeft uitleg van de Thora. Het zou ongeloofwaardig zijn wanneer Jezus als rabbi werd beschouwd, uitleg van de schriften zou mogen geven in de synagoge en toch níet zou kunnen lezen en schrijven.