Eén van de manieren van spreken binnen kerken en gemeenten, woordverkondiging of preken, is de zogenaamde ‘bijbelverklarende prediking’. Wat is Bijbelverklarende prediking en waarom wordt er op die manier gepredikt?

Bijbelverklarende prediking is populair in de meer orthodoxe kringen. Is het beter dan de prediking van het Woord rondom een thema?

Wat is Bijbelverklarende Prediking?

Bij Bijbelverklarende prediking, van het Engelse “expository preaching”, is een manier van preken waarbij de prediker een bijbelgedeelte neemt, de tekst analyseert en over zijn bevindingen spreekt.

In veel kerken wordt dan de tekst vers voor vers doorgenomen met de toehoorders en besproken door de predikant.

Sommige predikanten kunnen over één vers wel een uur spreken. Deze vers-voor-vers bespreking heeft veel weg van een bijbelstudie zoals ik deze in het verleden ook wel gaf en soms ook op dit blog wel doe – bijvoorbeeld in het artikel over Tweedracht en Partijschappen waar ik Galaten hoofdstuk 5 vers voor vers bespreek.

Zelf heb ik ook regelmatig op deze manier gesproken maar het is voor mij geen ‘dwangmatige’ of zaligmakende keuze; de ene keer spreek ik over een thema, de andere keer bijbelverklarend, meestal is het een mix van beide: vanuit een bijbelgedeelte komt een bepaald onderwerp tot je en wordt dan het ‘thema’. Al naar gelang de situatie dus. Of bijvoorbeeld de periode van het jaar. Want als je met Pasen of Pinksteren spreekt, ligt het niet voor de hand een vers-voor-vers verklaring te geven maar over het ‘thema’ te spreken vind ik.

Bijbelverklarende Prediking, waarom?

Bijbelverklarende prediking wordt de laatste jaren in bepaalde kringen als een ‘superieure’ vorm van prediking beschouwd. Waarbij helaas verkondigers die ‘thematisch’ preken nogal worden neergehaald, alsof zij inferieure sprekers zijn die niet alleen minder bekwaam zijn maar ook nog eens biblicistisch te werk of dat diepgang ontbreekt.

De redactie van Cvandaag schreef hierover onder andere het volgende:

Een [thematische] preek kan een samenraapsel worden van nieuwtjes, belevenissen en Bijbelflarden. Zo krijgt de preek hetzelfde karakter als televisie-uitzendingen: flitsend en met veel afwisseling. Dat kan mooi zijn en mensen raken, maar de broodnodige diepgang ontbreekt.[..]

Bij thematische prediking weet de prediker van tevoren wat hij wil zeggen en gaat hij in de Schrift op zoek naar teksten waarmee hij zijn boodschap kan onderbouwen.

Bij Bijbelverklarende prediking weet de prediker dit van tevoren niet, maar gaat hij naar de Schrift om eerst te zien wat God door Zijn Woord wil zeggen. Dan wordt hij verrast door wat hij daar vindt

Ik vind het jammer dat een redactie van een christelijke website op deze neerbuigende en onheuse manier schrijft over bepaalde vormen van prediking en de Bijbelverklarende prediking op een voetstuk plaatst.

Het doet absoluut géén recht aan sprekers die over een bepaald onderwerp c.q. thema een prediking houden.

Bijbelverklarende prediking is een manier van spreken onder andere populair in de (vroegere) puriteinse kringen en tegenwoordig in bepaalde evangelisch-orthodoxe en reformatorische kringen. Zij spiegelen zich graag aan ondermeer de Puriteinen.

Spurgeon wordt ook vaak als voorbeeld aangehaald maar hij sprak vaak over een aantal teksten en deed niet aan wekenlang, zondag na zondag, spreken over een aaneenschakeling van teksten.

Het is een metodiek die ver terug gaat. De methodiek zelf is niets mis mee maar kan wel degelijk verkeerd worden gebruikt. Zoals élke methode, bijvoorbeeld ook de Heilshistorische prediking van Ds. Schilder. Aanhangers van déze methodiek waren dan weer van oudsher nogal kritisch op de verklarende prediking.

Bijbels Onderwijs hoeft niet altijd verklarend te zijn

Ondanks dat er steeds meer christenen zijn die propageren dat de beste (en “enige echte”) vorm van prediking verklarende prediking is hoeft Bijbels verantwoorde prediking niet verklarend te zijn.

Het feit dat er niet één voorbeeld is van verklarende prediking in het Nieuwe Testament en slechts één in het Oude Testament zou betekenen dat —volgens hen die beweren dat bijbelverklarende prediking de beste of zelfs enig juiste prediking is–, Christus, de apostelen en de profeten kennelijk niet wisten hoe ze moesten onderwijzen!?

Begrijp me niet verkeerd. Het is niet mijn bedoeling om verklarende prediking te bekritiseren, integendeel want zoals gezegd gebruik ik het zelf ook tot op zekere hoogte. Maar de houding die men aanneemt en de stellingname dat andere manieren van onderwijs tweederangs is, is absurd.

Wat is goede, onderwijzende, prediking?

Prediking is een vorm van onderwijs. De methode doet, in mijn ogen, niet terzake. Het gaat om de bóódschap!

• Onderwijs is tot opbouw, vermaning en troost (1 Kor 14:3). Ons onderwijs moet gericht zijn op het opbouwen, bemoedigen, uitdagen en troosten van Gods volk.
• Onderwijs moet ‘origineel‘ zijn. “Ik ben tegen de profeten … die Mijn woorden van elkaar stelen” (Jeremia 23:30). We moeten eerlijk en oprecht zijn als we dingen doorgeven die we van anderen hebben geleerd.
• Het onderwijs moet fris zijn. We moeten niet alleen het werk van anderen kopiëren, maar we moeten ook ons eigen werk niet kopiëren. We mogen niet op onze lauweren rusten.

Opgewarmed eten..
Jaren geleden hoorde ik eens van een predikant die veel in andere gemeenten sprak. Toen hij weer eens ‘uit preken’ ging vroeg een broeder: “Waar ga je over spreken in die gemeente?”. Het antwoord van de predikant was: “Oh, opgebakken aardappelen”. Hij bedoelde daarmee, zo bleek, dat hij een oude preek uit zijn verzameling meenam en die in de andere gemeente “in de herhaling” ging doen.

Een gebruik overigens dat je bij veel predikanten ziet. Zo heb ik zelf eens gesproken met een predikant die bij al zijn preken een voorblad had. Daar schreef hij op in welke kerk hij de preek al had gehouden zodat hij dat niet per ongeluk voor een 2^e keer zou doen. Daarnaast schreef hij de datum er bij. Want, zo zei hij: “Als je na een vier a vijf jaar weer dezelfde preek houdt is niet erg, de meeste mensen weten dat toch al lang niet meer”.

Nu mag dat natuurlijk allemaal best. Maar als we een preek op die manier keer op keer “in de herhaling” doen is het niet bepaald “fris en fruitig” onderwijs meer. Een dergelijke prediking is dan vaak “op de automatisch piloot” op den duur en komt ongeïnspireerd over – uitzonderingen daargelaten natuurlijk.

• Lesgeven vereist voorbereiding. Een gezond, levendig, persoonlijk spiritueel leven is een must. “Als ze in Mijn raad hadden gestaan, dan zouden ze Mijn woorden aan Mijn volk hebben verkondigd” (Jer 23:22). Zonder serieuze voorstudie in de Bijbel hebben we niets om met anderen te delen.
• Het onderwijs moet op de bijbel zijn gebaseerd. Een verkondiging is alleen gezaghebbend voor zover het uit het woord van God komt (bijv. Titus 2:15). Jeremia 23:16 veroordeelt degenen die iets anders prediken dan wat uit de mond van de Heer is gekomen. Psalm 19:7-8; 2 Tim 3:17 vertelt ons dat de Bijbel voldoende is. Er is dan ook geen plaats voor de kennis, ideeën, wijsheid of tradities van de mens in de leer van Gods woord. Onze boodschappen moeten volledig ontleend zijn aan Gods volmaakte woord. “Tot de wet en tot de getuigenis! Als zij niet naar dit woord spreken, is dat omdat zij geen dageraad hebben” (Jes. 8:20).
• We moeten het hele doel van God onderwijzen (2 Tim. 3:16). Dat betekent ook dat het Oude Testament grondig bestudeerd en onderwezen moet worden. De Heer Jezus en de apostelen citeerden en verwezen voortdurend naar het Oude Testament. En het is de basis voor veel van ons begrip van het Nieuwe Testament (bijv. Mt 19:4f; 1 Kor 11:8f; Rom 4).
• Onderwijs moet Christus-gecentreerd (Christo-centrisch)zijn. De oorsprong, het onderwerp, het middelpunt en het doel van ons onderwijs moet de Heer Jezus Christus zijn. Hij is de waarheid (Joh 14:6; Ef 4:20-21) en daarom is elk aspect van de waarheid onlosmakelijk met Hem verbonden.

Christo-Centrische prediking

Als Christus ondergeschikt is aan onze boodschap, verspillen we onze tijd, de tijd van onze luisteraars en de tijd van de Heer. Oók als dit zogeheten Bijbelverklarende prediking is! Elke vorm van prediking moet Christo-centrisch zijn.

De Bijbel is aan ons gegeven om ons over Hem te leren (Lucas 24:27; Joh 5:39). Als we daarom beweren over de Bijbel te spreken en ons niet op Christus concentreren, hebben we het punt gemist. De Heer Jezus is het Woord van God (Jh 1:1,14; Heb 4:12-13; Op 19:13). Een boodschap die niet over Hem gaat, is een boodschap die niet over het woord van God gaat en verpilde tijd.

________
Bronnen:
– CVandaag
– The Sword, Canada