Vasten is een manier om te groeien in bepaalde aspecten van geloof. Vasten is niet populair. Wie wil er nu ‘honger’ hebben? Maar in de Bijbel komen we het regelmatig tegen. Want vasten dient een bepaald doel.

Lichamelijke fitheid “is van enige waarde”, zegt de Bijbel, “maar godsvrucht heeft waarde voor alle dingen en houdt een belofte in voor zowel het huidige leven als het toekomstige leven” (1 Timoteüs 4:8).

De Bijbel heeft het over mensen “wiens god hun maag is” (Filippenzen 3:19). Als je god je maag is, als je fysieke eetlust je leven beheerst, kunt je dan ook je niets beters voorstellen dan lekker eten.

Omdat godzaligheid het hoogste doel is dat we kunnen hebben, en omdat vasten een krachtig hulpmiddel is voor godsvrucht, is een voornemen om te vasten veel waardevoller dan een voornemen om te beginnen met een dieet. [..] Mozes vastte. De profeet Elia vastte. Daniël vastte. Koningin Esther vastte. Anna de profetes vastte. Jezus vastte. De apostelen en leden van de vroege kerk vastten. Christenen van latere eeuwen vastten. Franciscus van Assisi vastte. Johannes Calvijn, Maarten Luther, John Wesley en Jonathan Edwards vastten en moedigden persoonlijk en gemeenschappelijk vasten aan. Vasten is belangrijk geweest voor sleutelfiguren en vasten was prominent op belangrijke momenten. Het belangrijkste punt van vasten, waar al het andere van afhangt, is honger hebben naar God. (Dr. David Feddes).

Echt vasten is de aandacht afwenden van jezelf, van je eigen lichaam en behoeften, en van anderen en aandacht schenken aan God. Op het moment dat vasten zijn focus op God verliest, verliest vasten zijn waarde.

De Farizeeën dachten “punten te scoren bij de mensen en God” er mee (Lukas 18:12). Maar zó werkt het niet! Vasten doe je voor God en voor jezelf. We moeten nooit vasten vanwége het vasten laat staan vasten vanwege de mensen om ons heen!

Religie is een verwoestend verschijnsel. Vasten vanwege de verkeerde motieven is religie. Een show opvoeren als in “kijk mij eens vroom zijn en vasten”. Daarbij kijkt men dan ook vaak nog eens neer op hen die niét vasten.

Vasten is een manier om te ervaren dat “de mens niet van brood alleen leeft, maar van elk woord dat uit de mond van God komt” (Matteüs 4:4), genieten van grotere genoegens van gemeenschap met God. Tijdens het vasten sla je wat fysiek voedsel over om plaats te maken voor meer geestelijk voedsel, net zoals je soms een deel van een maaltijd overslaat om meer ruimte te maken voor je favoriete deel. – bijvoorbeeld omdat je weet dat er nog een overheerlijk toetje op het menu staat! (id).

Vasten is ook echt alleen maar zinvol als je de tijd die je normaliter aan eten besteed aan God besteed. Als je bijvoorbeeld 24 uur vast (‘s avonds eten, ontbijt en lunch overslaan) dan is het wel de bedoeling dat je de tijd die je aan ontbijt en lunch besteed gaat besteden aan gebed en bijbel lezen. Anders is het volstrekt zinloos.

Vasten in de vroege Christelijke kerk

In één van de oudste vroege chriselijke geschriften, de brief van Barnabas, wordt geschreven over de dooppraktijk van de vroege christelijke kerk. Hij schrijft dat men “afdaalde in het water” en na de onderdompeling “opstond in het nieuwe leven”.

Wat echter ook interessant is, is dat hij schreef over het feit dat men als voorbereiding op de doop een tijd nam van vasten, gebed en onderwijs! Vasten was binnen de vroege christelijke kerk héél gewoon!

Vasten en medische conditie

Vasten is voor gezonde mensen geen probleem. Wanneer je echter medische problemen hebt zoals diabetes, hartproblemen of zwanger bent moet je niet vasten! Heb je hierover twijfels, neem dan vooraf contact op met een medisch deskundige, bijvoorbeeld je huisarts.

Voor mij is dit dan ook één van de redenen waarom ik persoonlijk niet vast (als in: overslaan van het eten, zie verder). Ik heb namelijk diabetes en het zou mijn gezondheid schaden. Dat vraagt God niet, nooit, van ons!

Voor mij was ‘vasten’ als in het onthouden van voedsel daarnaast nooit een gewoonte. Ik ben nooit met deze gewoonte opgevoed en het werd in de gemeenten en kerken die ik in de loop der jaren bezocht ook niet gepraktiseerd.

Vasten voor de vorm

Tegenwoordig neemt ‘vasten’ weer enigszins toe aan populariteit. Een paar jaar geleden was ik in een dienst waar de gemeente ook “een vasten” hield.

Dit werd als volgt uitgevoerd: na de kerkdienst werd er géén koffie gedronken met elkaar maar kregen we een bekertje water “want we vasten, dus ontzeggen we ons de koffie en de thee”.

Dat is dus géén vasten! Je ontzegt jezelf dan koffie of thee, maar drinkt water en, belangrijker: de tijd van het gezamenlijk koffiedrinken na de dienst werd niet besteed aan God maar “gezellig kletsen”, net als anders.

Dit is een vormendienst, lippendienst(Matteüs 15:8, Marcus 7:6) aan God bewijzen. Het is in mijn ogen verwerpelijk op deze manier te werk te gaan en dit te betitelen als “vasten” en te doen alsóf we daarmee “geestelijk” bezig zijn.

Alternatieve vormen van vasten

Er zijn ook alternatieve vormen van vasten die, in mijn ogen, zéér effectief zijn.

Ontzeg jezelf bijvoorbeeld één avond per week het bankhangen voor de TV of ontzeg jezelf één avond of dag per week de ‘sociale media’. Besteed de tijd die normaliter daarmee doorbrengt vervolgens aan het Woord van God, aan bijbel lezen en gebed. Dit verándert je leven!

Zelf kijk ik niet veel TV. Social media ben ik wel vaak op te vinden (beetje té vaak soms..). Maar ik ontzeg mijzelf met regelmaat deze sociale media. En ik zal eerlijk zijn, ik vind het een enorm leuk tijdverdrijf op Twitter en Facebook rond te kijken en met mensen gesprekken aan te gaan en nieuws te lezen (ben op ontzettend veel facebook-pagina’s van nieuwswebsites geabonneerd).

Maar door dit bewust niet te doen heb ik tijd om te studeren in Gods Woord. Dat is absoluut niet om op te scheppen in de vorm van ‘kijk mij nou eens vroom bezig zijn’, nee het is een illustratie van wat het kan ópleveren als je tijd offert aan God.

In het begin vond ik dat vaak best wel lastig. De “Fear of Missing Out” (FOMO) speelt, ook bij mij, wel degelijk een rol. Maar na een tijdje begin je echt te ontdekken dat de Bijbel echt véél interessanter is dan al het geneuzel op Sociale Media! Dat bezig zijn met Gods Woord zoveel méér oplevert dan discussie op Facebook..

Offer iets wat van betekenis is voor je. Ben je gek op voetbal kijken? De Formule 1? Sla eens een wedstrijd over! Die uitslag hoor je later wel. Breng een offer! En besteed die uren die je aan “sport kijken” spendeert eens aan God?

Motivatie

Doe het niet omdat het móet, maar.. omdat het mág. Omdat je zélf gemotiveerd bent die tijd te offeren aan God. Ben je daar niet gemotiveerd voor, doe het dan alsjeblieft niet. Maar, ga dan óók niet klagen dat “God zo ver weg lijkt” en het wel lijkt alsof “de Hemel van koper is” als je bidt. Immers, je houdt Hem zélf op afstand? Een relatie opbouwen en onderhouden kóst nu eenmaal iets.

Er is dus niet één manier om te vasten. Vasten betekent eenvoudigweg: iets “inleveren”, iets opgeven waar je van houdt, heel graag tijd aan spendeert of zelfs als “noodzakelijk” (“ik heb mijn ontspanning nodig!”) ziet en ervaart, zodat je van God mag gaan ontvangen.

Ik kan uit eigen ervaring zeggen: wat je ontvangt is véél méér dan wat je “inlevert”!