De vlindertrek is een bijzonder fenomeen. Het geldt niet voor alle vlinders en binnen de soorten is er ook nog verschil.
Wie dit blog volgt of wel eens kijkt op mijn fotowebsite weet wellicht dat ik een ‘natuurliefhebber’ ben. Géén deskundige hoor. Meer de categorie bewonderaar! Die bewondering, en vaak ook vérwondering, probeer ik dan met m’n camera vast te leggen.
Recent las ik een berichtje op sociale media van een medewerker van een vogeltelstation. Op hun radar zagen ze duizenden Atalanta’s vertrekken. Zeer bijzonder, maar waarom gaan vlinders weg uit ons land of komen ze er naar toe?
Vlinders hebben, zoals de meeste mensen wel weten, een heel bijzondere levenscyclus. Van eitje, rups, pop tot vlinder. De trekvlinders doen daar nog een schepje bovenop!
Monarchvlinder, Atalanta en Distelvlinder
Eén van de trekvlinders in ons land is de Atalanta. Een bijzonder fraaie vlinder. De Atalanta is ook niet heel mensenschuw. Mijn vrouw en ik hebben meerdere malen meegemaakt dat ze gewoon op ons gingen zitten.
Een andere bekende trekvlinder is de Distelvlinder. En de meest bekende, en ook zeer bijzondere, is wel de monarchvlinder maar die komt in ons land niet voor.
“Uit een reeks studies kwam naar voren dat de monarch over twee kompassen beschikt: een primair systeem dat zich richt op de positie van de zon en een reservesysteem dat gebruikmaakt van het magnetisch veld van de aarde. Zo weten ze hun winterbestemming te bereiken zonder er ooit zelf te zijn geweest.” (National Geographic)
Ook voor ‘onze’ Atalanta’s en Distelvlinders geldt dat ze hier komen terwijl ze hier niet het levenslicht aanschouwden. Een paar jaar geleden waren er tijdens Poerim, in Israël, miljoenen distelvlinders waargenomen die vanuit Saoedi-Arabië en Koeweit via Israël op weg waren naar Europa.
Vlinders in de Bijbel
Hoewel vlinders in Bijbelse tijden ook al voorkwamen en er ook toen vlindertrek zal zijn geweest worden vlinders in de Bijbel opmerkelijk genoeg nauwelijks genoemd. Ondanks het feit dat er, zie dit overzicht, veel vlindersoorten voorkomen in Israël.
Slechts één soort motvlinder wordt genoemd, voor een andere soort is er een aanwijzing in het verhaal van Jona.
Transformatie
Hoewel vlinders in de Bijbel dus, op één na, niet expliciet worden genoemd is hun levenscyclus een opmerkelijke illustratie van het transformerende werk van de Here Jezus in het leven van gelovigen. De Bijbel zegt dat iedereen die bij Christus hoort, een nieuwe schepping is geworden: het oude leven is voorbij en het nieuwe leven is begonnen (2 Korintiërs 5:17). Dezelfde God die een rups neemt en hem in een vlinder verandert, verandert zondaars in heiligen!
Daarnaast kun je het verschijnsel van de transformatie van de vlinder ook breder toepassen, als type van de huidige wereld die straks zal veranderen wanneer er een nieuwe hemel en aarde zal komen (Openb. 21:1; Rom. 8:19-22).
Vlindertrek
Waarom gaan de vlinders nu eigenlijk weg uit ons land? Of komen ze hier naar toe?
“Over vlindertrek is nog relatief weinig bekend. Zo is het nog steeds onduidelijk wat vlinders ertoe beweegt om te gaan trekken, waarom bepaalde soorten migreren en andere niet, waarom slechts een deel van een vlinderpopulatie aan de trek deelneemt en waarom de afgelegde afstand per individu verschilt. Trekvlinders die ons land bezoeken zijn meestal afkomstig uit landen rondom de Middellandse Zee, uit Midden-Europa, Klein-Azië en Midden-Afrika. In het najaar slaat de trekrichting om. Veel vlinders die hier zijn opgegroeid (het nageslacht) gaan dan zuidwaarts. Dit fenomeen staat bekend als remigratie of terugtrek.” (Vlinderstichting)
Evolutionaire ontwikkeling?
Toch menen sommigen precies te weten hoe het allemaal zit. De vlindertrek zou een gevolg zijn van ‘evolutionaire ontwikkelingen’. De vlinders waren er volgens sommigen zelfs al “tientallen miljoenen jaren” (..) eerder dan de planten waar ze van leven..
Dan vraag ik mij af: kan een evolutionist überhaupt verklaren waarom een rups een vlinder moet worden? Evoutionair gezien had het toch net zo goed een rups kunnen blijven? Maar dat kan niet, want een rups kan zich niet voortplanten (al zijn ze wel al mannelijk en vrouwelijk). Dus moet de rups zich verpoppen en een vlinder worden.
Ik kan er zelf met mijn verstand niet bij dat dit hele proces door miljoenen toevalligheden zo ‘gevormd’ zou zijn! Waarom heeft de evolutie niet de afslag genomen dat een rups zich direct kan voortplanten? Was toch veel eenvoudiger? Er is geen enkele noodzaak geweest voor de ontwikkeling tot deze gecompliceerde levensvorm en (kwetsbare!) stadia – net als dat dit voor élke levensvorm geldt.
“Want de dingen van Hem die onzichtbaar zijn, worden sinds de schepping van de wereld uit Zijn werken gekend en doorzien, namelijk én Zijn eeuwige kracht én Zijn Goddelijkheid, zodat zij niet te verontschuldigen zijn.” – Rom. 1:20, HSV
De hele schepping, zoals wij die kennen, heeft in de kern geen doel en zin ténzij er een Schepper is die het zo gewild heeft.
Niemand kan het verklaren!
Waarom komt een vlinder naar ons land, legt eitjes en sterft. Wordt er een 2e, soms zelfs 3e, generatie hier geboren en trekt die vervolgens weer -soms wel duizenden!- kilometers terug om daar weer eitjes te leggen,.. komen er weer nieuwe generaties elders waarvan er weer nakomelingen hier heen komen, etcetera?
Zoals ik in het begin schreef bewonder en verwonder ik mij vaak. De schepping getuigt van God’s kracht en het zichtbaar maken van God.
Ik vind zo’n Trekvlinder een prachtig voorbeeld hiervan. Zonder dat zo’n diertje weet waarom, zonder dat het gedrag aangeleerd is (zoals bij vogels) gaat het op pad. Om duizenden kilometers te vliegen, bloemen te bestuiven, zich voort te planten en te sterven. En de volgende generatie keert weer terug. Denk in dit verband ook eens aan palingen, ook zo’n bijzonder dier.
Waarom doen dieren dat? Het is één van de vele geheimenissen (mysterion) van God’s schepping!
