Een lange, lange theologische ‘strijd’ is het Arminianisme versus Calvinisme. Veel Calvinisten, wanneer evangelicale (met name Baptistische) opvattingen ter sprake komen reageren vaak laatdunkend met een opmerking als “Dat is Arminianisme!”. En daarmee loopt een gesprek over geloofszaken vaak vast.

Door het Arminianisme-argument geeft de opponent te kennen je in te delen in een bepaalde geloofsstroming die door hem of haar verworpen wordt. Maar wat is Arminianisme eigenlijk? Als men zo’n uitspraak doet lijkt het wel alsof je er van beschuldigd wordt tot één of andere sektarische groep te behoren. Niets is minder waar!

Wat is Arminianisme

Arminianisme is stroming binnen het protestantse christendom gebaseerd op de ideeën van de gereformeerde theoloog Jacobus Arminius (1560-1609) en zijn volgelingen, de remonstranten. Het Nederlandse Arminianisme is oorspronkelijk verwoord in de Vijf artikelen van de remonstranten (1610), een theologische verklaring ondertekend door 45 predikanten.

De vijf artikelen van de Remonstranten verdedigden:

1. uitverkiezing (en veroordeling op de dag des oordeels) wordt bepaald door het geloof of het ongeloof van de mens;
2. de verzoening, hoewel voldoende voor alle mensen, is alleen werkzaam voor de gelovige;
3. zonder hulp van de Heilige Geest is geen mens in staat om te reageren op de wil van God;
4. genade is niet onweerstaanbaar, en
5. gelovigen zijn in staat om zonde te weerstaan, maar kunnen nog wel steeds hun eeuwige redding verspelen door Gods genade af te wijzen.

Het kernpunt van het klassiek arminianisme lag in de stelling dat de menselijke waardigheid een onverkorte vrijheid van de wil vereist.

Kern van de vijf stellingen is: Bekering en Wedergeboorte. Een mens kan, uit eigen vrije wil, kiezen voor een leven met Christus Jezus. Een opvatting die je in nagenoeg alle Evangelische gemeenten en Baptistenkerken (zeker in Nederland) tegenkomt.

BEKERING en WEDERGEBOORTE

Bekering is een actie die de mens zelf moet ondernemen. Het is een actieve daad (vgl. Lukas 13:3-5, Matt. 3:1-2, Matt. 4:17 e.v.a.).

Heel veel mensen, in de reformatorische traditie, denken dat dat niet mag of kan omdat dat “zelfwerkzaamheid” zou zijn. Mensen opgegroeid in de reformatorische traditie gruwen van het idee dat je zelf tot bekering moet of zelfs zou kunnen komen. Het probleem is echter dat heel veel mensen het verschil tussen wedergeboorte en bekering niet kennen. Dat is namelijk een wezenlijk verschil.

– bekering = de eerste stap, van de mens, naar God. Bekering = afkeren van de zondige levenswandel, inzien dat je een zondaar bent en redding nodig hebt en dit alleen van God kan verwachten. Dat is een ‘actie’ die altijd de mens zelf moet doen in die zin dat het besef er moet zijn ‘ik ben verkeerd bezig, iemand moet mij redden’, en dan vervolgens naar God keert en roept tot Hem. Dát is bekering.

– wedergeboorte = de vervolgstap. het “uit God geboren” worden, en dat is een heel moeilijk onderwerp voor mensen. Want wat is dat? Nicodemus wist het ook niet (Joh 3).

Arminianisme versus Calvinisme

De Dordtse Leerregels zijn een weerlegging van de Vijf artikelen van de remonstranten, de Dordtse Leerregels worden daarom ook wel de Vijf artikelen tegen de remonstranten genoemd. De Gereformeerden verwierpen de vrije wil van de mens, en stelden dat God ‘vóór de grondlegging der wereld’ in een ‘eeuwig besluit’ heeft bepaald wie de gift van het geloof krijgt. De Gereformeerden leerden hiermee de dubbele predestinatie.

In Nederland is de predestinatie, de uitverkiezing, nadat tweehonderd “Arminiaanse” predikanten de kerk uitgezet werden(!) de heersende opvatting geworden onder de Reformatorische, Gereformeerde, christenen. Door een politiek machtswoord.

Bij de Dordtse synode vierhonderd jaar geleden, werden remonstrantse predikanten met hun vrije geloofsopvattingen de calvinistische kerk uitgezet. [..] Die [Dordtse Leerregels] zijn uitgesproken anti-remonstrants van karakter: er wordt vanuit gegaan dat God al voordat de mens ter wereld komt, heeft beschikt over zijn lot, en dat de mens daarin geen aandeel heeft. Voor orthodoxe protestanten, ook binnen de PKN, is dit de essentie van het geloof. (Trouw)

De aanwezige remonstranten waren geen volwaardige deelnemers, maar gedaagden. De zittingen vonden plaats in een bovenzaal van de Kloveniersdoelen. Er werd bijna iedere dag vergaderd. [..]  Na afloop van de synode werden enkele honderden remonstrantse predikanten uit de Republiek verbannen. Johan van Oldenbarnevelt, de tot dan machtigste politicus van de Republiek en sympathiserend met de remonstranten, werd twee maanden vooraf aan de synode gearresteerd en vlak voor het einde ervan onthoofd. De rechtsgeleerde Hugo de Groot werd op dezelfde dag gearresteerd en kreeg een levenslange gevangenisstraf, maar wist uiteindelijk in een boekenkist te ontsnappen. (Wikipedia)

De stemming verliep volstrekt oneerlijk. Buitenlandse contra-remonstranten werden uitgenodigd aanwezig te zijn en kregen ook stemrecht(!) zodat de remonstranten, waarvan een groot aantal niet aanwezig was en later zelfs werden uitgesloten van deelname aan de synode, per definitie in de minderheid waren. Een synode waarvan de uitkomst op voorhand dus al vaststond.

Prins Maurits van Oranje, die de kant van de contra-remonstranten had gekozen, speelde in de zaak tegen Johan van Oldenbarnevelt een bedenkelijke rol. Doordat hij van Oldenbarnevelt van landverraad beschuldigde werd Oldenbarnevelt ter dood gebracht. Pas eeuwen later kreeg hij eerherstel.

Ds. J.M.D. de Heer schreef een keer in het Nederlands Dagblad, jarenlang de krant van Vrijgemaakt Nederland, het volgende: “mijn teleurstelling is dat evangelische voorgangers in preek en geschrift de beslissende stap door de mens laten zetten.”.

Dit, en soortgelijke stellingen, is wat ik vaak heb moeten horen van hen die in de reformatorische kring zijn. Een leven lang gaan zij naar de kerk, zonder zéker te weten behouden te zijn. En dat terwijl de Bijbel hierover helder is. Hoe een predikant hierover ‘teleurgesteld’ kan zijn, is mij tot op de dag van vandaag een raadsel.

Wie zich echter niet bekeerd, zélf zich tot Christus keert, kan een leven lang naar de kerk gaan en alles doen wat de kerk voorschrijft en tóch verloren gaan. Dat terwijl de Bijbel juist laat zien dat Christus is gekomen om ons te redden en behouden van de eeuwige dood! Een predikant die ik kende zei het eens heel direct: “Wie zich niet bekeert gaat met het zicht op de hemel regelrecht de hel in“.

De bron van de leer van de uitverkiezing ligt bij Augustinus. De Reformatie is in mijn ogen, vooral in Nederland gekaapt door het Calvinisme. En dit is gedaan door andere gelovigen uit te sluiten, verbannen en zelfs om het leven te brengen.

De Dordtse Leerregels, en vooral de manier waarop zij tot stand zijn gekomen en de onderliggende motivering, zijn naar mijn oordeel een schandvlek op de kerkgeschiedenis die men tot op de dag van vandaag blijft verdedigen..

Wanneer mensen je dus laatdunkend aanwrijven dat wat jij gelooft ‘Arminianisme‘ is, weet je nu waar dit vandaan komt en dat het tevens iets is waar je je absoluut niet voor hoeft te schamen. Integendeel!

__
Bronnen: Wikipedia, eerdere arikelen op deze site.