De Palestijnse Bevrijdingstheologie wil een eind maken aan het ‘christenzionisme’, zo blijkt uit video’s en artikelen over de recente Palestijnse conferentie ‘Christ at the Checkpoint’. De conferentie wordt georganiseerd door het Bethlehem Bible College, een christelijk evangelisch college, opgericht in 1979.
Het doel van de conferentie is “om christelijke leiders van over de hele wereld samen te brengen om naar de muur, nederzettingen, controleposten en vluchtelingenkampen te kijken en de leringen van Christus te onderzoeken over thema’s als vrede, gerechtigheid en Gods liefde voor alle rassen.”.
De Palestijnse bevrijdingstheologie voert de boventoon op de conferentie. De vraag rijst of je dit Bijbelcollege, erkend door de palestijnse overheid, nog wel ‘evangelisch’ kunt noemen. In het bijzonder vanwege wat er op de conferentie onder hun verantwoording georganiseerd zoal wordt verkondigd.
Wat is Palestijnse Bevrijdingstheologie?
De Palestijnse Bevrijdingstheologie is een afgeleide van de bevrijdingstheologie zoals die opkwam in vooral Latijns-Amerikaanse landen, waar het nog steeds een populaire theologie is.
In de bevrijdingstheologie staat de “bevrijding van de zonde” centraal. Maar de zonde wordt niet opgevat als verkeerde handelingen of gedachten van een individuele gelovige en ook niet gerelateerd aan de erfzonde maar als een maatschappelijk fenomeen. Sociale onderdrukking, slavernij, ongelijkheid en economische onrechtvaardigheid wordt als [de] zonde gezien.
De bevrijdingstheologie is daarmee een theologie die het werk van Christus Jezus als Verlosser ernstig tekort doet en ook de Bijbelse boodschap van verzoening van de mens met God feitelijk terzijde schuift. De bevrijdingstheologie gaat uit van een marxistische maatschappij-analyse.
Palestijnse theologen
“In de tweede helft van de jaren 90 ontwikkelde zich onder christenen in de door Israël bezette gebieden een eigen versie van bevrijdingstheologie, die zich binnen de theologiebeoefening keerde tegen de zogenaamde Israëltheologie en de vereenzelviging van de staat Israël en het Beloofde Land. Deze Palestijnse theologen, waaronder Naim Ateek en Mitri Raheb hebben zich met hun medestanders verenigd in Sabeel, een oecumenisch samenwerkingsverband voor Palestijnse bevrijdingstheologie en vinden weerklank onder joodse bevrijdingstheologen als Mark Braverman en Marc Ellis. Ellis kiest als jood niet voor ‘het Land’ en zeker niet voor de staat, maar voor ‘het profetische’ als essentie van de joodse religie.” (Wikipedia)
In 2016 is de organisatie Sabeel samengegaan met Kairos Palestina. De opvattingen van Kairos Palestina zijn doordrenkt van de vervangingstheologie (“een theologie waarin de status van het verbondvolk Israël wordt vervangen door de Kerk of een meer specifieke groepering”1) en hun opvatting is theologisch eenzijdig. Kairos Palestina zegt dat “de Israëlische bezetting van Palestijns land zodanige gevolgen heeft dat deze een zonde tegen God” is.
Bezetting wordt in deze kringen zeer ruim opgevat. Geheel “palestina”, oftewel inclusief het land Israël, wordt veelal als “bezet gebied” beschouwt.
Theoloog Tony Deik2 van het Bethlehem Bible College claimt tevens dat Israël niet het uitverkoren volk van God is, wanneer hij zegt: “Als je in een God gelooft die voorkeur geeft aan één volk boven anderen, zoals christenzionisten doen, is je God een racist. Een stamgod. God is dan een krijgsheer die slachtingen goedkeurt”. Hij verwijst daarbij naar Exodus 12:38, waarin staat dat het volk van God op haar tocht een grote groep met zich meenam “van allerlei herkomst”. “Zij werden onderdeel van dat volk”, stelt Deik. God is dus inclusief.
Dit is niet alleen een volstrekt onjuiste weergave van wat er toen gebeurde (het ‘gepeupel’, zoals de SV heb noemt, dat meereisde zorgde tijdens de Exodus ook voor veel problemen!) het verwerpt ook de algemene boodschap van de Bijbel, vooral het Oude maar ook het Nieuwe Testament, dat Israël wel degelijk een uitverkoren volk is én was, vgl. Rom. 3:1-2; Rom 11.
Wat is Christenzionisme?
Wat is volgens de Palestijnse Bevrijdingstheologie ‘christenzionisme’? Ze beschouwen het als “de valse theologie van het Westen” en verwijzen dan ondermeer naar opvattingen over “de landbelofte en de eindtijd”.
Wikipedia beschrijft het als volgt: “Christenzionisme is de opvatting dat alle Joden moeten terugkeren naar het ‘Heilige Land’ voorafgaande aan de wederkomst van Jezus.”
Ten onrechte wordt hiet hier als een vrij nieuwe opvatting beschreven. Zo geloofde bijvoorbeeld Spurgeon dat Israël zou terugkeren naar het land, maar ook vroege kerkvaders als Oregines geloofden in een herstel van Israël als natie.
Vroege kerkvaders
— Origenes (ca. 185-253), de grote man van de allegorische verklaring van de Schrift, schrijft over de twee roepingen van Israël. Tussen deze twee roepingen in staat Gods roeping van de kerk. Dat wil zeggen: eerst was Israël geroepen, maar daarna, toen Israël struikelde, werd de kerk uit de heidenen geroepen. Maar wanneer de volheid van de heidenen ingegaan is, dan zal heel Israël, dat opnieuw geroepen wordt, opstaan en gered worden. De laatste woorden verwijzen naar Romeinen 11:25-26.
— Chrysostomus (ca. 347-407). In zijn verklaring van het evangelie naar Matteüs spreekt Chrysostomus over de komst van Elia de Thisbiet die de Joden overtuigen zal in Christus te geloven, zodat ze niet omkomen tijdens Zijn komst. ‘Hij zal alle dingen herstellen’ (vgl. Matteüs 17:11), dat wil zeggen het ongeloof van de Joden die er dan zijn, rechtzetten.’
— Hiëronymus (347-420), de man die verantwoordelijk is voor de Latijnse vertaling van de Bijbel, de Vulgata, geeft een verklaring van Matteüs 2 en schrijft dat de Joden, wanneer zij aan het eind van de wereld het geloof zullen ontvangen, zich in verblindend licht zullen bevinden, alsof onze Here vanuit Egypte tot hen terugkeerde. (Zoeklicht)
Ook Augustinus schreef over ‘de bekering van Israël’.
Dat men over Israël schreef, terwijl het toen al geen staat meer was, kan maar één ding betekenen: dat men verwachtte dat er (nog steeds) een natie, een volk, zou zijn in de eindtijd dat zich zou bekeren tot de Messias.
Middeleeuwen
In latere eeuwen deed Jeruzalem en Israël er steeds minder toe. Maar in de middeleeuwen, tijdens de kruistochten, veranderde3 dat weer.
“Voor de christenen in de middeleeuwen was Jeruzalem niet meer alleen een stad met een bijzonder verleden. Het werd de stad van de toekomst. Volgens Bernard van Clairvaux was Jeruzalem heiliger dan de plaats van het brandende braambos. [..] De reformatie heeft de middeleeuwse bedevaarten niet overgenomen, eerder verworpen. De positie van het aardse Jeruzalem is ondergeschikt aan het Jeruzalem dat boven is, hetwelk is ons aller moeder, (Galaten 4: 26).”
Bijbelse belofte
De Bijbel spreekt overduidelijk over het herstel van Israël en de beloften gegeven aan het volk. Dat betekent niet dat we blind de politiek van Israël moeten goedkeuren alsof deze politiek door God ingegeven is of altijd juist is.
Zoals ik al eens vaker heb geschreven is het een seculier land, een overwegend seculier volk, dat nu teruggekeerd is naar het land. Maar het is wel een land waar ze, bijbels en op grond van het internationaal recht, aanspraak op kunnen doen gelden. Het is wél het Volk van God, Zijn volk, dat Hij heeft uitverkoren om Zijn Woord te brengen en bewaren – vandaar ook dat het zo gehaat wordt door de wereld. Een wereld die onder bestuur van de tegenstander, de satan, staat kán domweg geen liefde opbrengen voor de Joden. Laat staan dat aanhagers van een valse, anti-Bijbelse, religie als de Islam dit zullen kunnen.
Als men de Bijbelse gedachte, deze beloften aan Israël, wil bestempelen als “christenzionisme” dan is dat maar zo. Dan kan ik niet anders concluderen dan dat de Bijbel ‘zionistisch’ is. De Palestijnse bevrijdingstheologen verwerpen dit, net als veel andere zaken uit de Schriften. Ze stellen daarmee mijns inziens hun nationalistische opvattingen voorop en proberen vanuit dat gekleurde perspectief Israël van haar beloften en bijzondere positie te beroven. Daarmee is (ook) deze Palestijnse bevrijdingstheologie een verwerpelijke theologie.
___________
1 http://www.bijbelaantekeningen.nl/files/subject?3006
2 https://www.nieuwwij.nl/actueel/dekoloniseer-je-eigen-land-breng-christenzionisten-tot-inkeer/
3 https://www.kerkenisrael.nl/vrede-over-israel/voi43-4c.php