Het Prisma van Sanherib of Taylor-prisma

Het Prisma van Sanherib, ook bekend als het Taylor-prisma, is een oud Assyrisch artefact dat waardevolle historische en archeologische inzichten biedt in de regering van koning Sanherib, die we ook kennen uit de Bijbelse geschiedschrijving.

Er zijn drie exemplaren van het prisma bekend. Het eerste exemplaar werd in 1830 door Colonel Taylor opgegraven in de ruïnen van Ninive. In 1855 kocht het British Museum in Londen het prisma van Taylors weduwe. Daar bevindt het prisma zich nog steeds.

Dit exemplaar wordt ook wel aangeduid als Prisma van Taylor (Taylor Prism). Dit prisma is 38,5 cm hoog en 16,5 cm breed. Het British Museum dateert het in 691 v.Chr. Het prisma was een van de vroegst bekende teksten in spijkerschrift en heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontcijfering ervan.

Prisma van Sanherib Israel Museum (Wikimedia)

Afbeelding: Hanay, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Een tweede exemplaar dook in de winter van 1919-1920 op in een kunsthandel in Bagdad en werd daar aangekocht door J.H. Breasted van het Oriental Institute in Chicago. Een derde exemplaar is in 1970 aangeboden op een veiling bij Sotheby’s en is aangekocht door het Israëlmuseum. Sindsdien wordt het ook wel aangeduid als het Prisma van Jeruzalem (afbeelding boven).

Wie was Sanherib?

Sanherib was van ca. 705 tot 681 v.Chr. koning van Assyrië. Hij was de zoon van Sargon II, was getrouwd met Naqi’a en was vader van Esarhaddon en grootvader van Assurbanipal. Sanheribs residentiestad was Nineve. Sanherib slaagde er door toedoen van Egypte niet in “de problemen in het koninkrijk Juda” (vanuit Assyrische optiek) onder koning Hizkia volledig op te lossen.

“De meeste tijd uit het Oude Testament hadden de Assyriërs het land tussen de Eufraat en de Tigris in bezit, het huidige Irak. Assyrië was één van de grotere machten vanaf 1100 v. Chr. maar vanaf 900 v.Chr. was het een gevestigd rijk. De Assyriërs waren in de oorlog wreed en medogenloos. De koning zat gewoonlijk op zijn troon in de stadspoort terwijl de belangrijkste mensen van het gevangengenomen volk in kooien of boeien voor hem langs werden geleid. Daarna werden ze gemarteld, verblind en verbrand” (“De Bijbel gaat open”, Mary Batchelor, p.50).

Het Assyrische rijk bereikte het hoogtepunt van haar macht tussen 883-612 v.Chr. Het vernietigde in 722 v.Chr. het tienstammenrijk (Israël) en voerde ze in ballingschap. Ook Juda, het tweestammenrijk, werd onderworpen. Het Assyrische Rijk werd opgevolg door het Babylonische Rijk.

“Nadat koning Achaz in 734 v.Chr. om Assyrische hulp had gevraagd, werd ook Juda onderworpen aan de Assyriërs. De volgende koning van Juda, Hizkia, probeerde zijn onafhankelijkheid terug te krijgen. [..] Dientengevolge kende Jeruzalem in 701 vóór Christus een blokkade door de koning van Assyrië, Sanherib. [..] Hizkia’s opstand bracht de Assyrische legers in Juda, waar zij als dollen tekeer gingen en vernietiging en lijden veroorzaakten; Hizkia’s koninkrijk werd gereduceerd tot minder dan de helft van de vroegere omvang. Jeruzalem echter bleef gespaard en Hizkia bleef op de troon, hoewel hij zich opnieuw moest onderwerpen aan de Assyrische overheersing.” (“Van Abraham tot Paulus”, Dr. David F. Payne, p.5)

Prisma van Sanherib bevestigt de Bijbel

Het Prisma van Sanherib is gemaakt van gebakken klei en is ongeveer 38 centimeter hoog. Het is bedekt met spijkerschriftinscripties, het geschreven schrift van het oude Mesopotamië. De tekst op het prisma richt zich voornamelijk op Sanheribs militaire campagnes en veroveringen.

Het is een belangrijke bron voor de Assyrische geschiedenis, maar ook voor de joodse geschiedenis, daar hierin ook de belegering van Jeruzalem tijdens koning Hizkia wordt beschreven (701 v. Chr.), die ook uit de Bijbel bekend is, waarmee het prisma het Bijbelse verhaal uit 2 Kon. 18:13-19:37 bevestigt, zij het vanuit een eigen, Assyrisch gezichtspunt.

Volgens het prisma lanceerde Sanherib een campagne tegen verschillende steden in Juda, waaronder Lachis en Azeka, en belegerde uiteindelijk Jeruzalem. De tekst beschrijft hoe Sanherib talloze steden veroverde en hun inwoners deporteerde. Het prisma laat echter opvallend genoeg de verovering van Jeruzalem weg, wat suggereert dat Sanherib “niet het gewenste resultaat in de stad bereikte”. Oftewel: zijn verlies hier mocht niet vermeld worden!

Het Bijbelse verhaal vermeldt ook de dood van Sanherib, door een verraderlijke aanslag.

“Eens, toen hij zich neerboog in de tempel van zijn god Nisrok, doodden zijn zonen, Adrammelek en Sareser, hem met het zwaard; doch zij ontkwamen naar het land Ararat. Zijn zoon Esarhaddon werd koning in zijn plaats.” (2 Kon. 19:37)

Het prisma biedt ook inzicht in de grootsheid van Sanheribs rijk, en pocht over zijn enorme rijkdom, architectonische prestaties en de eerbetoon die hij ontving van verschillende veroverde naties. Het portretteert Sanherib als een machtige en zegevierende heerser, wat zijn imago van militaire macht versterkt.

Historisch document

Het Prisma van Sanherib is een belangrijk historisch document omdat het gebeurtenissen bevestigt die worden genoemd in Bijbelse verslagen, met name in de boeken Koningen en Kronieken. Het biedt ook een belangrijk perspectief op het geopolitieke landschap en de militaire campagnes van het oude Nabije Oosten in de 8e eeuw voor Christus.

Naast het Prisma van Sanherib bieden de andere oude artefacten en inscripties meer informatie over Sanheribs regering. Samen dragen deze bronnen bij aan ons begrip van het Neo-Assyrische rijk en de interacties met naburige koninkrijken in deze periode. Het toont ons ook dat het Oude Testament betrouwbaar is in de vermelding van feiten en omstandigheden.

Bronnen:

Print Friendly, PDF & Email