Orthodox theoloog Bram van de Beek haalt in De Nieuwe Koers hard en venijnig uit naar ‘de Evangelische beweging’. In het artikel poneert hij de stelling dat de Evangelische kerken ‘geen crisis kennen’ en suggereert hij dat de Evangelische beweging daarom ‘onbekeerlijk’ is.

Een crisis is oordeel van God en vraagt om bekering, zegt Bram van de Beek. “Maar in tijden van crisis zoeken mensen naar troost – en varen valse profeten wel”, stelt hij. Ter evangelische zijde, “waar men geen crisis kent”, maar ook in de gevestigde kerken, “die zich geen raad meer weten met oordeel”.

Ook de ‘gevestigde kerken’ geeft hij een veeg uit de pan. Maar het zijn bovenal de Evangelischen die er van langs krijgen.

Hij schetst in het artikel een karikatuur van de Evangelische beweging met als uitgangspunt de megakerken en ook die zet hij neer op een manier die hen geen recht doet. De lijn die hij trekt naar de gnostici, marcionieten, dopersen en evangelische beweging is ook venijnig.

De claim dat ‘Evangelische groepen geen crisis kennen’ slaat nergens op. Integendeel. Ik heb er hier al vaker over geschreven dat er in de Evangelische kringen (en dat is overigens een heel breed en pluriform gezelschap) wel degelijk grote problemen spelen.

Als men kritiek wil leveren is het overigens van het grootste belang specifiek te zijn. Wie of welke groepen worden bedoeld? Rekent hij bijvoorbeeld de Baptisten en Vergadering van Gelovigen er ook toe? Gaat het over de Charismatische beweging? Gaat het over Evangelische groepen die een bepaalde theologie aanhangen? De Puriteinen, horen die er ook bij?

Er is inderdaad op “de Evangelische beweging” genoeg aan te merken, zoals op elke kerk of beweging. Maar dit artikel snijdt geen hout. Daarnaast is “de Evangelisch beweging” een verzamelcontainer en is de beweging zó breed en pluriform dat zoals dit geschreven is zoals ik zei een karikatuur is.

Een crisis is oordeel van God en vraagt om bekering. Nemen we deze crises ter harte? Sinds het begin van het millennium hebben we 9/11 gehad. Daarna kwam de tsunami, toen de bankencrisis en nu corona. Reden genoeg tot boete en omkeer. Is dat de oorzaak dat mensen naar megakerken gaan: massaal zich afwenden van de ingeslapen gevestigde kerken en een gemeente zoeken die de tekenen der tijden verstaat? Integendeel, de megakerken geven ons gelegenheid om ons los te zingen van de wereld en haar leed. Daar heerst geen crisis, maar vrijheid en vreugde.

De theoloog redeneert hier vanuit een vooringenomen stelling die tekort doet aan niet alleen de Evangelische beweging maar tevens aan de Schrift. Immers, de oordelen, als je het al zo wilt zien, gaan over de wereld en niet over de gemeenten.

Oordeelt God over de wereld?

Dat zijn vragen die je heel anders zou moeten doordenken mijns inziens. Dingen die in deze wereld, buiten de kerk (het Lichaam van Christus) gebeuren zijn zaken die géén crisis binnen de kerk of gemeente zijn. We kunnen er wel door geraakt worden, maar moeten we ons bekeren (waarvan, met welk doel?) vanwege een terreuraanslag door islamitische extremisten op 9/11? Vanwege de rampen in de natuur? Vanwegen een pandemie?

Is de pandemie wel “een oordeel” van God? Waren de Tsunami’s dat? Op basis waarvan kan dat gesteld worden? Dat is vertrekken vanuit een vooringenomen stelling, een theologische opvatting, en die vervolgens gebruiken als ‘stok om mee te slaan’!

Een uitverkoren geslacht

De lijn die getrokken wordt naar Amos is ook niet relevant. Immers, Israël was als volk een geheiligd volk (van God). Dat is onvergelijkbaar met de wereld en de tijd (“na Golgotha”) waar we nu in leven.

De wereld, waar we nu rampen zien gebeuren, is geen geheiligd volk. Over het algemeen is immers de wereld seculier en los van God.

De seculiere wereld leeft in de veronderstelling dat er geen God is en verwerpt Hem. Waardoor ze reeds onder het oordeel vallen. De kerken en gemeenten zijn een uitgeroepen vergadering, een geheiligd en uitverkoren volk.

Hoe zou de kerk, of de Evangelische beweging, zich moeten verootmoedigen voor iets waar zij geen deel aan is of heeft? Waar zij geen schuld aan heeft? Zich bekeren van een “zonde”, voorzover er al sprake is van een oordeel over een zonde, die niet door haar begaan is?

1 Petrus 2:9 is helder over onze positie als gemeente van Christus. Wij zijn wel in deze wereld maar niet van deze wereld. We behoren immers tot een ánder koninkrijk (Joh. 17:16) en het oordeel over deze wereld is reeds voltrokken.

Johannes 18:36 (HSV) – Jezus antwoordde: Mijn Koninkrijk is niet van deze wereld. Als Mijn Koninkrijk van deze wereld was, zouden Mijn dienaars gestreden hebben, opdat Ik niet aan de Joden overgeleverd zou worden, maar nu is Mijn Koninkrijk niet van hier.

Bijbel naar eigen believen gebruiken?

In het artikel schrijft hij verder:

De Bijbel is vol oordeel, lijden van gelovigen, crisis, vragen, met in het centrum het kruis. Daarmee is de radicale scheidslijn tussen de kerk en evangelische groepen al gegeven: ze lezen de Bijbel niet, alleen een collectie teksten die hun past voor de bevrediging van hun religieuze behoeften.

De beste theoloog gooit alle evangelische gelovigen op één hoop, constateert (op basis waarvan?) dat er sprake is van selectief bijbelgebruik in de Evangelische gemeenten ter bevrediging van hun eigen behoeften (..) en.. claimt dat daar een duidelijke scheidslijn is met ‘de kerk’. Over welke kerk heeft hij het dan? Zijn eigen kerk? Er zijn talloze kerken en gemeenschappen in dit land en er buiten. Wie gebruikt de Bijbel dan op de juiste manier? Dit is sektarisch denken!

Als er gesteld wordt “ze lezen de Bijbel niet” is dat méér dan aanmatigend. Persoonlijk voel ik mij daar dan ook (bijna) door aangevallen. Dit blog is, mijns inziens, één van de talloze voorbeelden van hoe Evangelische gelovigen wel degelijk de Bijbel lezen en er zich in verdiepen. Het is naar om dergelijke aantijgingen te moeten lezen. Ze zijn nergens op gestoeld, de bewijzen dat het niet zo is zijn er te over. “Google is your friend”, beste theoloog!

Parasieten?!

Het word helemaal bizar als deze meneer hautain de Evangelische beweging ‘de parasieten van het christendom‘ gaat noemen in zijn schrijven. Zijn gebazel over ‘de kerk’ en hoe hij die als “de enig ware” neerzet (immers, de rest van de gelovigen doet het niet goed in zijn ogen?) is van een ongekende hoogmoed. Ik viel bijna van mijn stoel dat dit soort opvattingen er nog steeds zijn…

Als hij dan ook nog eens de Evangelische beweging op één lijn gaat zetten met de dwalingen van het gnosticisme – en tevens andere bewegingen zoals de Katharen, die door de RKK hard werden vervolgd, alsmede de dopersen daarmee op één hoop veegt is het einde zoek als je het mij vraagt.

De toon die aangeslagen wordt is de toon van de orthodoxie, de dode letter. Oordelend, véroordelend. Zonder kennelijk ook maar enige échte kennis van zaken over de beweging in zijn volle breedte neemt men andere christenen de maat op die manier en misgund hen de plaats in het Lichaam van Christus. Paulus schreef hier over: “het oog kan niet zeggen tegen de hand: Ik heb je niet nodig, of vervolgens het hoofd tegen de voeten: Ik heb jullie niet nodig.” (1 Kor. 12:21).

We zijn samen één Lichaam. Wie een deel van het lichaam miskent functioneert zélf niet meer.

Bekering? De maat waarmee je meet!

Mattheüs 7:2 (HSV) – “want met het oordeel waarmee u oordeelt, zult u zelf geoordeeld worden; en met welke maat u meet, zal er bij u ook gemeten worden.”

Wanneer we een ander de maat nemen (zie ook Markus 4:24) is dat de maat waarmee we zelf ook gemeten worden. Kritisch naar onze eigen kerken en groepen kijken is uitstekend. Sterker nog: ik doe dat met regelmaat. Maar een beweging op deze manier “de maat nemen” raakt kant noch wal. De Nieuwe Koers neemt hier wel een hele óude koers. Een koers die in het donkere verleden van de kerk er toe heeft geleid dat zij anderen ombracht (bijvoorbeeld het vermoorden van de dopersen door onder andere Zwingli). Die niet uit Bijbelse motieven koos voor een doop op basis van geloof maar politiek gemotiveerd.

Ik proef in het artikel geen bezorgdheid over de staat en toestand van de Evangelische kerken en groepen, noch over het ‘zieleheil’ van de wereld. Wat ik wel meen te constateren is een zure, jaloerse, constatering dat de Evangelische gemeenten en kerken wél weten om te gaan met maatschappelijke problemen zoals de coronacrisis en veel traditionele kerken niet.

Mag ik zo vrij zijn te constateren dat er inderdaad sprake is van een crisis waarvan bekering noodzakelijk is, zelfs al eeuwenlang? En dat is de crisis van het hoogmoedige kerkelijke denken. Waar bekering nooit centraal heeft gestaan.