De fusie tussen de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt (ook wel “artikel 31” genoemd in de volksmond) en de Nederlands Gereformeerde Kerk tot de nieuwe Nederlandse Gereformeerde Kerken markeert het een einde van een tijdperk.

Door een scheuring in 1944 ontstonden de Gereformeerde kerken “vrijgemaakt”. Door een verdere scheuring ontstond daaruit de Nederlands Gereformeerde Kerk in 1967. Voor deze scheuring is door de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt op eigen beweging excuses gemaakt in 2020.

De samenvoeging van deze twee kerken is enerzijds een heugelijk feit; immers de scheuringen gaan niet over de Bijbel maar over leerstellige, menselijke, opvattingen en interpretaties. Vechten over “de ware leer” en “de ware kerk”. Er was dus niet echt een Bijbelse of geestelijke reden voor deze scheuring.

Het leed door deze scheuringen ontstaan, scheuringen die dwars door families en zelfs gezinnen heen gingen, complete gemeenschappen verscheurden en tegen elkaar hebben opgezet, is enorm. Ik ken mensen die tot aan hun dood hier zeer groot verdriet over hebben gehad en  vaak ook verbitterd waren geraakt.

“De Nederlands gereformeerden hebben nooit de pretentie gehad de ware leer te verkondigen. De gereformeerd vrijgemaakten hadden dat wel, maar zij hebben daar een aantal jaren geleden afscheid van genomen.” (Trouw).

Aangezien de (voorheen) Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt deze opvatting huldigden heb ik ze altijd als ‘sektarisch’ beschouwd. Met veel Nederlands Gereformeerden kon ik wel vaak “goed door één deur” ook al onderschreef ik op veel punten hun (kerk)leer niet.

Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt

De Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt waren een zuil op zich. Met een eigen vakbond, een eigen politieke partij en een eigen krant. De verzuiling in Nederland brokkelt steeds verder af, net als kerkgang, en daarom ook dat een samengaan vrij logisch is – mits er maar voldoende water bij de wijn gaat.

Water bij de Wijn

In een artikel in het Nederlands Dagblad, de voormalige spreekbuis van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt, las ik tot mijn stomme verbazing dat de wijn snel nog verder verdund gaat worden als het aan een groot deel van de predikanten ligt.

Het Nederlands Dagblad schrijft: “Negen op de tien NGK-predikanten voelen voor nauwe samenwerking met de Protestantse Kerk, terwijl slechts een derde vindt dat nu volop moet worden ingezet op samengaan met de christelijk-gereformeerden, blijkt uit een peiling van het Nederlands Dagblad waaraan ongeveer een derde van de gemeentepredikanten meedeed. Zes op de tien willen zelfs dat de herenigde kerk op termijn samengaat met de Protestantse Kerk.”

De reden dat de (voorheen) Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt en Nederlands Gereformeerden de samenwerking met de Christelijk Gereformeerden niet (meer) zien zitten moet vooral gezocht worden in de opvattingen over de positie van de vrouw binnen de kerk.

Afsplitsingen

De afgelopen decennia zijn er diverse afsplitsingen geweest van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt, sommige nu verenigd in de “Gereformeerde Kerken Nederland”. Ook hier spelen weer voornamelijk menselijke overwegingen een hoofdrol zoals de procedure over het toelaten van nieuwe liederen, prediken van de zondagsheiliging enz.

Openheid naar de PKN

Het Nederlands Dagblad schrijft dat het “opmerkelijk” is dat er vanuit de predikanten van de nieuwe Nederlandse Gereformeerde Kerken zoveel openheid is naar de PKN.

Het Nederlands Dagblad citeert een van de predikanten die zegt: “Er is bijna geen verschil meer tussen de nieuwe Nederlandse Gereformeerde Kerken en de Protestantse Kerk in Nederland. Dus ja, laten we het snel doen, het scheelt een hoop vergaderwerk”.

Ad de Boer (bekend van onder andere zijn werk voor de Evangelische Omroep) denkt dat de vrijzinnigheid in de Protestantse Kerk en de hiërarchische kerkstructuur een struikelblok zullen zijn voor samengaan tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en de Protestantse Kerk Nederland. Dat echter zoveel predikanten dat niet als bezwaarlijk zien is veelzeggend.

Het is opmerkelijk hoe snel (een groot deel van de predikanten van) de voormalige Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt zijn gegaan van de sektarische opvatting “wij zijn de enig ware kerk” naar nauwe samenwerking met de over het algemeen vrijzinnige Protestantse Kerk Nederland.