Kunnen vrouwen gered worden door het baren van kinderen? Wie de Bijbel héél letterlijk leest, althans in onze vertaling, zonder de context in ogenschouw te nemen kan tot deze wonderlijke conclusie komen.

Vorig jaar beweerden sommigen dat Rick Warren’s Saddleback Kerk niet langer in de conventie van Zuidelijke Baptisten (USA) thuishoort en stelden voor om de grootste kerk in de SBC buiten het verband te plaatsen wegens het aanstellen van vrouwelijke predikanten.

De populaire prediker en auteur heeft sinds die tijd als zijn opvolger een leider genoemd waarvan de vrouw een functie als predikant heeft. De rapen waren gaar, .. Warren’s respons tijdens de laatste jaarvergadering was dat men van bijzaken hóófdzaken is gaan maken.

In Nederland is in de Christelijk Gereformeerde Kerk ook de nodige deining onstaan door het ‘vrouwenbesluit’ van de synode. Ik schreef daar eerder al over. En in veel Evangelische en Orthodoxe kerken en gemeenten blijft het een heet hangijzer.

Probleem bij discussies als deze is: de context en goede exegese.

Gered worden door het baren van kinderen

Een voorbeeld van een échte probleemtekst, in hetzelfde hoofdstuk als één van de beruchte “zwijgteksten” (1 Timoteüs 2:12) is 1 Tim 2:15 waar we in de meest recente vertalingen lezen:

– “Maar zij zal in de weg van het baren van kinderen zalig worden, als zij blijft in geloof, liefde en heiliging, gepaard met bezonnenheid.” (HSV)

En de NBV2021 maakt het er niet veel beter op:

– “Ze zal worden gered doordat ze kinderen baart, als ze tenminste volhardt in het geloof, de liefde en een heilige ingetogen levenswijze”

En ook de Engelse vertaling heeft eenzelfde uitdrukking gebruikt hier.

Het laatste vers van 1 Tm 2:15 zinspeelt er dus, als je de tekst letterlijk neemt, overduidelijk op dat vrouwen worden gered door middel van een bevalling, door kinderen te krijgen, plús dat ze in geloof, geheiligd én in de liefde moeten blijven – wat indruist tegen het idee van verlossing in de hele Schrift.

Immers: verlossing is overduidelijk maar aan slechts één voorwaarde verbonden: geloof! Daarnaast, hoe moet het dan met ongetrouwde vrouwen of vrouwen die kinderloos blijven of overlijden voor ze een kind hebben gekregen? Als we een dergelijke tekst letterlijk opvatten zou dat betekenen dat al deze vrouwen verloren zouden gaan.

De NBG vertaling heeft dan ook:

– “doch zij zal behouden worden, kinderen ter wereld brengende, indien zij blijft in geloof, liefde en heiliging, met ingetogenheid.” (NBG)

Echter, dit wijkt af van nagenoeg alle andere (moderne) vertalingen.

De pleitbezorgers die beweren dat vrouwen buiten posities als oudsten of predikant moeten worden gehouden stoppen dan ook meestal bij het vers net voor dit gedeelte. Omdat ze deze passage niet adequaat kunnen uitleggen of dat op zijn best op een gekunstelde manier doen. Ze zetten een ‘punt’ waar géén punt staat om toch maar vooral deze probleemtekst niet als samenhangend met de voorgaande teksten te zien.

Dat gaat natuurlijk in tegen de principes van een goede exegese (en moet worden beschouwd als eisegese).

Je kunt echter niet het ene principe (volledig letterlijk uitleggen) toepassen op de eerste helft en een andere op het vers dat onmiddellijk volgt in hetzelfde gedeelte. Dat is geheel in strijd zijn met dezelfde hermeneutische principes die goede exegeten hanteren.

Dus als de eerste helft als normatief moet worden gezien, dan moet zeker ook het laatste vers als normatief worden gezien!

Een exegetische spagaat

Een bizarre exegetische spagaat waar je dan in terecht komt als uitlegger van de Bijbel. Er zijn meerdere interpretaties voor alleen dat laatste vers voorhanden, terwijl de verzen ervoor door “de orthodoxe geleerden” in absolute termen worden uitgelegd.

Dat is geen erg goede methode, vooral als je bedenkt dat het vers is verbonden met de voorgaande verzen met het gebruik van het voegwoord “echter” (Gk: de). Paulus plaatst dat vers, of zelfs die hele passage, niet in enige vorm van tekst of context die meerdere interpretaties mogelijk maakt (zoals een gelijkenis of gezegde). We móeten het hele gedeelte dus op dezelfde manier benaderen.

De vertaalnotities van de NET Bible zeggen hier onder andere:

(tn) Of “Maar ze zal behouden blijven door het krijgen van kinderen”, of “Maar ze zal gered worden ondanks het krijgen van kinderen. [..] er is algemene overeenstemming over één punt: vers 15 is bedoeld om de impact van vv. 13-14 te verminderen. [..] Christelijke vrouwen zullen gered worden, maar alleen als ze kinderen krijgen. Deze opvatting is volkomen onwaarschijnlijk, want het stelt een voorwaarde aan christelijke vrouwen die verder gaat dan genade, die nergens in de Schrift wordt ondersteund en die expliciet ingaat tegen de leer van Paulus en Jezus over zowel het huwelijk als het heil (vgl. Matt 19:12; 1 Kor 7: 8-9, 26-27, 34-35; 1 Tim 5:3-10).“

De vertaling van de NBG is enigszins ‘exegetisch’ als in dat de vertalers weergeven “hoe het bedoeld is” volgens hen en het is duidelijk dat ze (dus) ook problemen met de originele tekst hadden. Ik herhaal het nog eens:

– “doch zij zal behouden worden, kinderen ter wereld brengende, indien zij blijft in geloof, liefde en heiliging, met ingetogenheid.” (NBG)

Het sluit aan op de gedachte(n) over de rol van de vrouw in die tijd en de context van het gedeelte waarin de positie van de vrouw wordt geschetst als ‘onderdanig aan de man’.

Wat Paulus dus, volgens de NBG, zegt is “de vrouw wordt behouden [ondanks de erfzonde of de zondeval] mits ze blijft in geloof, liefde en heiliging en doet waar ze toe geroepen is” (kinderen krijgen, een gezin bestieren). Met andere woorden: volledig in lijn met de Bijbelse leerstelling is geloof de voorwaarde voor behoud en niet het ‘baren van kinderen’.

Maar dat is niet de letterlijke vertaling. De letterlijke vertaling is o.a. hoe de NBV en HSV e.v.a. het weergeven.

Gaat het hier wel over redding?

Een interessant online bijbelcommentaar stelt het volgende.

“Allereerst is dit duidelijk geen verwijzing naar verlossing, in de zin van hemel en hel. Vrouwen worden in die zin niet “gered” door kinderen te krijgen, maar door Christus, door genade door geloof (Johannes 3:16; Efeziërs 2:8-9).”

En aan het eind van dit artikel is de conclusie, die ik onderschrijf:

Een meer waarschijnlijke interpretatie is dat Paulus in deze eerste zin nog steeds verwijst naar Eva als hij het heeft over ‘redding’. Paulus heeft zojuist verwezen naar het oudtestamentische verslag van Adam en Eva. Adam werd eerst gevormd, daarna Eva. Eva werd toen misleid door de duivel (1 Timoteüs 2:14). Maar volgens deze kijk op de woorden van Paulus kan Eva haar nalatenschap voortzetten door haar generaties van kinderen (Genesis 3:16; 4:1-3). De term sōthēsetai, vaak vertaald als ‘bewaren’, kan ook betekenen ‘bewaren, veilig bewaren’.

Vrouwen worden dus niet ‘gered’ (behouden) door kinderen te krijgen, in geestelijke zin, maar laten eerder een erfenis na (kindeen, nageslacht). Hetzelfde geldt voor Eva, die de kans kreeg om ondanks haar zonde een erfenis na te laten.

De redding in dit geval is die van erfgoed: vrouwen die godvruchtig leven en kinderen opvoeden, worden gezegend met een speciaal soort “behoud” in de toekomst. Volgens Paul is deze erfenis niet automatisch, maar voorwaardelijk. Vrouwen hebben niet alleen invloed via hun kinderen; zij moeten ook een godvruchtig leven leiden.

Dit stemt overeen met de belofte die aan Eva werd gedaan! Uit háár zou de verlosser komen (Gen. 3:15). Er staat niet dat er vijandschap komt tussen het nageslacht van Adam en Eva. Er staat alleen haar nageslacht. Adam, de man, wordt in dit vers niet genoemd.

Vrouwen zijn essentieel

Vrouwen zijn essentieel voor het voortbestaan van het menselijk geslacht. Zonder vrouwen geen kinderen, dan stopt het menselijk geslacht.

Natuurlijk zul je kunnen zeggen ‘zonder mannen toch ook niet!’. Maar de vrouw heeft in het groot brengen van de kinderen een véél grotere rol. Het kind groeit in de baarmoeder, het wordt geboren uit- en dóór de moeder, de opvoeding –zelfs in deze ‘moderne’ tijden– komt meestal op de schouders van de moeder neer.

De kinderen, de ‘erfenis’, van de vrouw gaan verder als een volgende generatie. En als vrouwen dit als gelovige moeder doen, is daar –zo belooft de Bijbel– een speciale beloning voor deze vrouwen. Een beloning in meerdere opzichten. Een gelovige, (voor haar kinderen biddende) moeder brengt éérder gelovige kinderen voort dan een gelovige vader.

1 Tim 2:13-15 sluit daarmee naadloos aan bij de eerdere verzen. Wordt vrouwen voorgehouden, in de Bijbel, dat zij gered worden of behouden zijn door het baren van kinderen? Als je het mij vraagt: absoluut niet.

Wordt er in vers 11 en 12 een verbod opgelegd aan vrouwen om te spreken of onderwijzen, in algemene zin? Ik denk het, gezien vorenstaande, eveneens níet. Immers, hoe zouden ze dan het geloof overdragen aan hun kinderen, andere kinderen en jongeren in de gemeente of aan de ‘jonge zusters’?

Wordt vrouwen verboden “het ambt” (oudste, diaken, predikant) te bekleden in de Gemeente van de Here Jezus Christus? Over die vraag heb ik hier eerder al gesproken.

Nogmaals, je kunt, dat zel nu wel duidelijk zijn, niet het ene principe (volledig letterlijk uitleggen) toepassen op de eerste helft van een aantal verzen en een andere op het vers dat onmiddellijk volgt in hetzelfde gedeelte. Dat betekent dat als we dit vers begrijpen zoals ik hier doe (en dat lijkt mij persoonlijk de enig juiste manier) we ook zo met de tekst er vóór om moeten gaan.