De invloed van John Wycliffe en Johannes Hus op de ontwikkeling van de Reformatie kan niet onderschat worden.

John Wycliffe en de Reformatie

John Wycliffe maakte een behoorlijke indruk op- en in de kerk; 43 jaar na zijn dood werd in opdracht van het Concilie van Konstanz zijn lichaam opgegraven, zijn stoffelijk overschot verbrand en de as in de rivier de Swift gegooid. De Rooms Katholieke Kerk liet duidelijk merken hoe zij dacht over hen die er een andere visie op nahielden!

De geschriften van John Wycliffe hadden de belangstelling van Johannes Hus en zijn belangstelling voor de Bijbel werd er door gewekt. Dezelfde geschriften veroorzaakten grote opschudding in de Bohemen.

Wycliffe is vooral bekend van zijn vertaalwerk van de Bijbel. Maar hij had ook, voor die tijd, vergaande opvattingen over het hervormen van de kerk en de macht van de paus.

Johannes Hus

Hus zou een held worden voor Luther en vele andere hervormers, want Hus predikte de belangrijkste thema’s van de reformatie (zoals afkeer van de  aflaten) een eeuw voordat Luther zijn 95 stellingen opstelde. Maar de hervormers keken ook naar het leven van Hus, in het bijzonder naar zijn standvastigheid tegenover de wreedheid van de kerk.

In het begin van zijn kloostercarrière stuitte Maarten Luther, toen hij door de stapels van een bibliotheek snuffelde, op een bundel preken van John Hus, die als ketter was veroordeeld. “Ik was overweldigd door verbazing”, schreef Luther later. “Ik kon niet begrijpen waarom ze zo’n grote man hadden verbrand, die de Schrift met zoveel ernst en vaardigheid uitlegde.”

Autoriteit van de Bijbel

Zowel Hus als Wycliffe geloofden en leerden dat de Bijbel méér autoriteit had dan de Paus. Dit kostte hem zijn leven; op 6 juli 1415 werd hij op de brandstapel ter dood gebracht, in hetzelfde jaar dat Wycliffe’s overblijfselen werden opgegraven en (alsnog) werden verbrand.

In de Bohemen was men woedend over de executie en verwierp men de beslissing van het concilie dat Hus ter dood had veroordeeld; in de loop van de volgende jaren weigerde een coalitie van Hussieten, radicale Taborieten en anderen zich te onderwerpen aan het gezag van de Roomse keizer of de kerk en weerde drie militaire aanvallen af.

Bohemen verzoende zich uiteindelijk met de rest van het westerse christendom maar wel op eigen voorwaarden. Het was bijvoorbeeld een van de weinige katholieke regio’s die de communie van zowel brood als wijn aanbood; de rest van het christendom “ontving het brood” (hostie).

Degenen die dit laatste compromis verwierpen, vormden de Unitas Fratrum (“Unie van Broeders” of Evangelische Broedergemeente, ook bekend als de hernhutters) die onder andere een invloedrijke rol zou spelen bij de bekering van de gebroeders Wesley. En daarmee het ontstaan van de Methodisten.

Methodisme
Belangrijke kenmerken van het Methodisme zijn:

• alleen de Bijbel erkend als geloofsnorm, aanvaarding van de apostolische geloofsbelijdenis;
• veel nadruk op de persoonlijke beleving en het streven naar morele en geestelijke volmaaktheid;
• sociale bewogenheid (men streefde onder andere naar afschaffing van de slavernij).

Suriname
In Suriname hebben de “Hernhutters” een grote invloed gehad. In Suriname is de Evangelische Broedergemeente het grootste protestantse kerkgenootschap met zo’n 60.000 leden. Ook een groot aantal scholen gaat uit van de Broedergemeente.

Boekdrukkunst

Belangrijk in het verspreiden van de Bijbel en cruciaal voor de Reformatie was de boekdrukkunst.

Sommigen zijn dan ook van mening dat de Reformatie zónder Gutenberg’s vinding (of beter: perfectionering van de blokdruk) de Reformatie niet van de grond had kunnen komen indertijd.