Onder sommige christenen is het gebruik de Joodse feesten te vieren, met name in de zogeheten ‘messiaanse beweging’, een groepering die bijvoorbeeld ook de sabbat viert. Eén van die feesten is Chanoeka. In plaats van Kerst vieren sommige ‘messiaanse’ christenen Chanoeka.

Eén van mijn facebook-connecties viert dit feest ook en werd hierover geïnterviewd door het Algemeen Dagblad.

Wat is Chanoeka?

Tijdens de acht dagen van Chanoeka vieren de joden dat ze de tempel in Jeruzalem weer voor hun eigen godsdienst konden gebruiken.

Joodse families steken acht dagen achter elkaar een kaars aan in een speciale chanoekakandelaar, tot die helemaal straalt. Iedere avond komt daar een kaarsje bij, totdat op de achtste dag alle kaarsen branden. Ze worden aangestoken met een speciale negende kaars, die een aparte houder heeft. Het lijkt een beetje op het aansteken van de kaarsen op de Adventskrans. (Weet Wat Je Viert)

Het feest staat ook wel bekend als ‘het feest van de lichtjes’ of inwijdingsfeest. In Johannes 10:22 wordt het (zijdelings) genoemd. Er wordt daarbij expliciet genoemd dat het winter was.

Is Chanoeka een Bijbels feest?

Chanoeka is geen Bijbels feest als in: het is niet voorgeschreven aan de Joden zoals de andere feesten in “de Wet en de Profeten”. Het wordt gevierd naar aanleiding cq. op grond van de apocriefe boeken van I en II Makkabeeën.

“Wij vinden dat je begrip en respect moet hebben voor elkaars opvattingen. Voor ons staat Chanoeka voor de vrijheid van geloof. 176 jaar voor Christus vielen de Grieken de tempel in Jeruzalem binnen. Ze ontheiligden de tempel onder andere door een varken in de tempel te slachten en de zevenarmige kandelaar omver te werpen. Daarbij ging ook de gewijde olie voor de kandelaar verloren. Na drie jaar strijd, op de 25ste dag van de derde maand, heroverden de Makkabeeën de tempel op het sterke leger van de Grieken. Dat was een groot wonder.’’ – zo zegt Jan-Willem tegen de verslaggever van het AD.

Chanoeka is een echt Joods feest, het heeft niets met de Bijbel te maken, afgezien van de vermelding in Johannes 10, maar alles met de Joodse eredienst en hun plaats van samenkomst: de Tempel.

“Dit feest is niet door God ingesteld, maar herinnert aan een belangrijke historische gebeurtenis in de geschiedenis van Israël. Het Chanoekafeest, dat in december gevierd wordt, gaat terug op een verhaal in het deuterocanonieke boek 1 Makkabeeën.” (Joodse Feesten, EO)

Het is dus te beschouwen als een nationaal, traditioneel, feest, vergelijkbaar met de viering van Bevrijdingsdag op 5 mei of iets als het Gronings Ontzet en het was voor de Joden geen voorgeschreven regel. Daarom ook dat veel seculiere Joden dit “bevrijdingsfeest” (kunnen) vieren, het heeft geen direct raakvlak met de religieuze plichten.

Voor een christen is er in mijn ogen derhalve geen enkele Bijbelse aanleiding dit feest te vieren. Maar dat betekent niet dat ik vind dat je het niet zou mogen vieren. We zijn immers vrij, als gelovigen, bepaalde dagen wel, of niet, te vieren (Kolossenzen 2:16-17). Er is echter wel een grote ‘maar‘ aan verbonden…

Is Kerst vieren onbijbels?

Tegen het vieren van kerst is, zoals ik eerder ook al schreef, door verschillende groepen verzet geweest. Ook tegenwoordig nog. De ‘messiaanse’ gelovigen vieren (vaak) ook geen kerst.

,,Het vieren van Kerstmis komt in de hele Bijbel niet voor. De geboortedatum van Jezus wordt niet vermeld. [..] Daarom zien wij geen mogelijkheid om de geboorte van Jezus te vieren. Wel Pasen, of Pesach, zoals wij het noemen. De kruisiging en wederopstanding van Jezus is het belangrijkste. Jezus betekent het begin van een nieuwe tijd. We vinden dat vanaf dat moment de jaartelling eigenlijk had moeten beginnen.’’

Dat de kruisiging en opstanding het allerbelangrijkste is in het christendom hoeft geen betoog. Maar is kerst vieren ónbijbels omdat de geboortedatum van Jezus niet wordt vermeld? Hoe dan is het vieren van een nationaal, historisch, Joods feest voor een christen (slechts terzijde genoemd in Johannes 10 en niet ingesteld in de Wet) wél van belang en de geboorte van onze Heer en Redder, de Messias Christus Jezus, niet?

Geen bijbelse grond voor kerst?

Is voor het vieren van de geboortedag van Jezus geen grond in de gehele Bijbel? De Evanglisten Lukas (Lukas 1:26-56; Lukas 2:1-20; Matt. 1:18-2:12) en Mattheüs beschrijven de geboorte van de Here zeer uitgebreid en er is geen enkel gebod of verbod de geboorte van de Here te herdenken.

De Here Jezus heeft alléén het Avondmaal (Lucas 22:19-20) en de Doop (Mattheüs 28:19) ingesteld. Dat zijn de énige twee zaken, voor het overige lijkt mij dat Paulus duidelijk was in Kolossenzen 2:16-17. De vieringen die de Joden deden waren “slechts een schaduw van hetgeen komen moest, terwijl de werkelijkheid van Christus is.”.

Door Christus’ komst zijn de feesten van de Wet overbodig. Laat staan een nationalistisch feest ter herdenking van het herstel van de Tempeldienst – een dienst die júist door Christus sterven en opstaan buiten werking is gesteld (Marcus 15:38; Hebr. 6:19-20).

Kerst was niet in de winter?

Het moment waarop mensen een feest vieren of een herdenking hebben is volstrekt ondergeschikt aan wat ze herdenken of vieren.

Dat de (RK) kerk in het verleden een heidens feest heeft ‘gekerstend’ (volgens sommige bronnen zoals isGeschiedenis) en we daarom nu kerst in de winter vieren kan waar zijn, maar daarover zijn de meningen verdeeld; zie dit artikel op Aantekeningen bij de Bijbel en dit artikel op VroegeKerk.nl – maar doet een eventuele ‘kerstening’ ook maar iets toe of af aan de inhoud van het kerstfeest zelf?

Vervulling van profetie

Zoals ik eerder aangaf: het is toch niet voor niets dat juist aan de geboorte van de Here in Lukas en Mattheüs zoveel aandacht wordt gegeven en ook in het Oude Testament, voor wat betreft de voorzegging daarvan.

– “Uit jou, Betlehem in Efrata, te klein om tot Juda’s geslachten te behoren, uit jou komt iemand voort die voor mij over Israël zal heersen. Zijn oorsprong ligt in lang vervlogen tijden, in de dagen van weleer.” (Micha 5:1)

– “Daarom zal de Heere Zelf u een teken geven: Zie, de maagd zal zwanger worden. Zij zal een Zoon baren en Hem de naam Immanuel geven.” (Jesaja 7:14)

(vergelijk verder Numeri 24:17; Jeremia 31:15 en zie ook deze link)

Geboorte van Christus is wél belangrijk

De geboorte van Christus is daardoor juist wél belangrijk, omdat het vervulling is van de profetie.

Wanneer één vers in Johannes 10 (waar niet te lezen is dat Jezus het vierde) voldoende is om Chanoeka te vieren, lijkt mij de aandacht die Lukas en Mattheüs geven aan de geboorte, méér dan voldoende stil te staan bij de geboorte van Christus.

Ondanks dat we verder geen opdracht hebben gekregen tot het vieren of herdenken van kerst of andere zaken, vieren we ook Goede Vrijdag, Pasen en Pinksteren. Waarom moet juist over kerst zo gestreden worden en wordt dit verworpen?

Laat die gezindheid bij u zijn, welke ook in Christus Jezus was, die, in de gestalte Gods zijnde, het Gode gelijk zijn niet als een roof heeft geacht, maar Zichzelf ontledigd heeft, en de gestalte van een dienstknecht heeft aangenomen, en aan de mensen gelijk geworden is. (Fil. 2:5-7)

Het vieren van kerst afdoen als ‘onbijbels’ omdat we de datum niet weten of ‘op het verkeerde moment’ vieren is afdoen aan de belangrijke gebeurtenis van de komst van Christus – dat hij het mens worden niet als roof heeft geacht, zichzelf vernederde door te komen in een stal, tot heil van deze wereld.

Kerst vieren is Bijbels verantwoord

Zónder de geboorte van Christus was de dood en opstanding niet mogelijk geweest. Het een is onlosmakelijk verbonden aan het ander. Daarom acht ik kerst vieren om meerdere redenen bijbels volledig verantwoord.

Het verwerpen van het herdenken van de komst van Christus, in het lichaam, en in plaats daarvan vieren van een nationalistisch feest dat het herstel van de Tempeldienst centraal staat zou ik persoonlijk dus nooit kunnen of willen doen. Integendeel. Vier wat u wilt vieren maar bedenk dat Christus véle malen belangrijer is dan een gebouw, een nationale traditie waar wij niet eens deel van uitmaken maar bovenal een Tempeldienst die door de komst van Christus, door Zijn Genade, buiten werking is gesteld!

Persoonlijk “krijg ik er de kriebels van” dat mensen liever een dergelijk feest vieren en kerst verwerpen. In mijn ogen verwerp je daarmee, geheel of gedeeltelijk, middels spitsvondige en vroom klinkende excuses het belang van de komst van Christus als méns. Rond deze tijd van het jaar wil je het liever niet zeggen maar ik kom er niet onderuit: het is een typisch resultaat van het volgen van sektarische dwalingen. Daarin wordt de Here Jezus linksom of rechtsom áltijd tekort gedaan.