De PKN gaf een preekadvies aan de predikanten om niet te spreken over stikstof. Predikanten worstelen ook met de vragen over de ‘onbetrouwbare overheid’ schreef het Nederlands Dagblad. Boerenprotesten en de Dominee. Een heet hangijzer?

Wat moeten predikanten toch met de huidige maatschappelijke situatie? Want linksom of rechtsom: in de kerk zitten, onder het gehoor van de predikant, ook mensen die tot op het bot verdeeld zijn over de huidige maatschappelijke omstandigheden.

‘Preek niet over stikstof en vier andere adviezen’, stond er deze maand boven een artikel in de nieuwsbrief van Pieterses kerk, de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). De oproep komt van het Christen Contact Agrarisch, een organisatie voor christenen verbonden met de agrarische sector. “Het vraagstuk is veel te ingewikkeld”, motiveert beleidsmedewerker Wiggele Oosterhoff zijn verzoek aan dominees. “Roep elkaar op om lief te hebben, zoals Jezus ons liefheeft. Dat is de essentie van het evangelie”, zegt hij. (Trouw)

De huidige maatschappelijke omstandigheden zijn echter niet uniek. Immers, er zijn altijd maatschappelijke omstandigheden die om aandacht vragen. Is het niet de boerenprotesten en de stikstofcrisis, dan is het wel het abortus (waarom spreken predikanten zich dáár niet veel meer over uit!?), de coronacrisis, gevaarlijke desinformatie waardoor ook christenen verleid worden, enzovoorts.

Op een blog als deze kan ik daar vrijuit over schrijven. Predikanten zouden dat uiteraard ook moeten kunnen doen maar er is in dit verband wel een belangrijk verschil. Immers het onderwerp raakt direct de vraag hoe wij met de schepping omgaan en wat de Bijbel daarover zegt. Dus moeten predikanten zich niet laten leiden, mijns inziens, door de vraag of we te maken hebben met een onbetrouwbare overheid en daar uitspraken over doen maar door de vraag: hoe zegt de Bijbel dat we om moeten gaan met de Schepping?

Een onbetrouwbare overheid?

Maar moeten predikanten dan uitgaan van het onderbuikgevoel dat in de samenleving heerst en spreken over een “onbetrouwbare overheid” (en politiek in de kerk brengen?). Gaan ze dan niet voorbij aan de kern van het probleem?

In een reactie die ik hierover gaf op Facebook schreef ik:

Predikanten moeten zich niet met dergelijke vragen bezig houden. Beter zouden ze de mensen kunnen voorhouden dat we op een vreselijke destructieve manier met de schepping omgaan en als dit zo doorgaat (opwarming van de aarde, stikstof en CO2 uitstoot, enz) we de schepping -welke we moeten beheren en in bruikleen hebben gekreven van de Vader- om zeep helpen. De vraag of de overheid betrouwbaar is, is irrelevant binnen de kerkmuren.

Iemand reageerde als volgt en omdat dergelijke reacties vaker te lezen zijn van gelovigen publiceer ik mijn antwoord aan hem (iets verder uitgediept) ook op dit blog.

Opwarming van de aarde en het verslechteren van de totale leefomstandigheden op aarde is al lang geprofeteerd, gaat niemand tegen houden en moet gebeuren. Er staat immers geschreven: de gehele schepping zucht en wij zuchten mee… En zij wacht in nood op de openbaring van de zonen van God. De weeën zijn bezig en ze worden steeds heviger want Jezus komt terug. Mensen kunnen zich beter druk maken of ze bij Jezus willen horen of niet voor Hij zal gaan oordelen, deze complete hemel en aarde zal verdwijnen en Hij alleen hen meeneemt die bij Hem horen. (R.R. op Facebook).

Zondige levensstijl

Het is gevaarlijk bijbelteksten volledig uit hun verband te rukken en te stellen “opwarming van de aarde en het verslechteren van de totale leefomstandigheden op aarde is al lang geprofeteerd” (dat is niet als zodanig geprofeteerd mijns inziens, de Bijbel spreekt niet over opwarming van de aarde of stikstofcrisis enz) en wanneer Paulus geciteerd wordt door je als in “Er staat immers geschreven: de gehele schepping zucht en wij zuchten mee… En zij wacht in nood op de openbaring van de zonen van God.” ruk je de tekst volstrekt uit zijn verband.

De tekst “Met reikhalzend verlangen immers verwacht de schepping het openbaar worden van de kinderen van God.” (Romeinen 8:19) gaat over tóen, en kan niet zomaar naar het nu worden overgezet en geplakt aan milieuproblemen of een ‘onbetrouwbare overheid’. De context hier is de verlossing van de Wet (van Sinaï) door Christus’ verzoenende kruisdood en opstanding. Het heeft alleen een geestelijke implicatie en zo moeten we dat ook nu nog toepassen – de verlossing van ons als mensen.

Waar ik bezwaar tegen maak is dat dit soort opmerkingen als “het is al geprofeteerd dat de aarde ten onder gaat” als excuus-truus wordt aangevoerd om dan maar vooral helemaal niets te doen en gewoon door te gaan met onze zondige levensstijl, ook als Christenen. Waardoor we de leefomgeving alleen maar verder vernielen.

Want dat is wel wat het is: een zondige levensstijl. In strijd met hoe de schepping bedoeld is. Natuurlijk leven we nu in een wereld “onder de macht van satan”. Maar dat betekent niet dat het “gij geheel anders” (Ef. 4:20) niet zou gelden, integendeel!

Als je iets krijgt in bruikleen en je vernielt het, dan ga je niet goed om met hetgeen aan je uitgeleend is. Dat zal de eigenaar er van niet waarderen! Zo kijkt God ook naar de manier waarop de aarde en alles wat er op is, waarvan Hij heeft gezegd dat deze goed was (Gen. 1:31), door ons wordt beheerd.

Luther en Calvijn waren daar ook helder over. Ze beschouwden de aarde en haar opbrengst als een zegen en iets dat we met zorgvuldigheid moeten beheren.

“Ook al gaan de satan en zijn aanhangers tekeer, ik lach hen ondertussen mooi uit doordat ik me verheug over mijn tuin, dat wil zeggen over de zegeningen van de Schepper en daar tot Zijn eer van geniet.” (Luther, brief aan Wenceslas Link, 1 januari 1527).

“Laat hij die beschikt over een akker, de jaarlijkse opbrengst daarvan zodanig gebruiken dat de grond geen schade lijdt door zijn verwaarlozing; maar laat hij zich inspannen om het te overhandigen aan zijn nageslacht zoals hij het ontvangen heeft, of zelfs beter.” (Calvijn, Verklaring bij Genesis 2:15).

Volharden in de zonde

De toon van reacties als deze klinken als een vergoeilijken van de huidige situatie en onwil om tegen deze zondige staat en toestand als christen op te staan.

We kunnen de wereld wellicht niet verbeteren maar we mogen ook niet volharden in de zonde op basis van een ‘geestelijk en vroom’ klinkend, maar zondig, excuus. Romeinen 6:20 is er helder over. We zijn geen slaaf van de zonde meer. Vanuit deze gedachte moeten we leven, denken en handelen.

Laten we ons in de kerk, en als gelovigen in ons persoonlijke leven, niet richten op vraagstukken over “een onbetrouwbare overheid” of het functioneren van de overheid. Integendeel. Dat is ook onbijbels.

Want voor de overheid hoeft men niet te vrezen, wanneer men goede werken doet, maar wel als men kwade werken doet. Wilt u nu van het gezag niets te vrezen hebben, doe het goede en u zult er lof van ontvangen. (Rom. 13:3, vgl. ook Titus 3:1)

Belangrijker is dat we ons verzetten tegen de invloed van de zonde in ons persoonlijk leven én maatschappelijk en ons heiligen (Ef. 2:19) immers het zijn de gelovigen, de heligen, die wereld (uiteindelijk) zullen oordelen (1 Kor. 6:2).

Dat “maatschappelijke verzet” is een ander verzet dan blokkades van wegen en ‘op de barricaden’. Dat is een lijdzaam verzet, een verzet door een goed voorbeeld te geven, verzet door –mits mogelijk– onze positie in de maatschappij in te nemen en te doen wat goed is. Kijk bijvoorbeeld naar christenpolitici (bijdrage in de politiek van de ChristenUnie en SGP, maar ook in een land als Oekraïne waar Evangelische christenen een grote rol spelen).

U bent het zout van de aarde; maar als het zout zijn smaak verloren heeft, waarmee zal het gezouten worden? Het deugt nergens meer voor dan om weggeworpen en door de mensen vertrapt te worden. (Matt. 5:13)